Περίπατοι στα Τοπία #5

…γιατί ο τουρισμός είναι μια ειρηνική διαμρτυρία ενάντια στον πόλεμο…Εκδρομή σε Αδιανούπολη, Kirdzhali, Perperikon, Madzharovo και Βουλγαρική Ροδόπη. Φύση, γαστρονομία, ιστορία, πολιτισμός, 27-30 Οκτωβρίου 2022

Εκδρομή 27-30 Οκωβρίου 2022
“Θράκη xpanded – από το πολύ παλιό χτές στο πολύ σήμερα”
Θεσσαλονίκη – Αδριανούπολη – Κάρτζαλι

Φύση – Γαστρονομία – Ιστορία – Πολιτισμός

Η Οικοτοπια (ομάδα, πολιτική συσπείρωση για την οικολογία και την αποΑνάπττυξη) εξελίσσει το ενδιαφέρον της και επισκέπτεται κείμενα, βιβλία και αρχεία ζωτικών ιδεών που συγκρατούν και υπερασπίζουν τις σκέψεις για την εύρωστη και χαρούμενη ζωή. Τροφοδοτεί τη στοχαστική διάθεση των μετόχων της για το περιβάλλον, της σημασία του, τις πρακτικές, τις διαβεβαιώσεις και τις υστερήσεις του τρέχοντος παραδείγματος πολιτισμού. Σκοπεύει και διαπραγματεύεται κριτικά τους ορισμούς, τους περιορισμούς και τις εξόδους στα πολλαπλά πεδία δράσης και διακίνησης νοήματος.

Μια σύνοψη της εκδρομής υπάρχει στο σελιδοποιημένο τεύχος OIKOTOPIA voyage 5 δημοσιευμένο στο ISSUU.

Αδριανούπολη: Μια ανάσα από τα σύνορα (Κ. Κουκουμάκας, 06.10.2014, εφ. Καθημερινή)
Αδριανούπολη, γνωριμία εκ των έσω (Κ. Βαρβαρήγου, 15.02.2014 εφ. Καθημερινή)

1η ημέρα: Θεσσαλονίκη – Αδριανούπολη

“Ηρεμία και ευρωπαϊκή αύρα, ζαχαροπλαστεία και ογκώδη τζαμιά, ευρυχωρία και μπόλικο πράσινο συνοψίζουν την εικόνα του δυτικού συνόρου της γείτονος Τουρκίας” 

Το Σελιμιέ Τζαμί δεσπόζει στην πόλη από το 1575. Μνημείο Παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, θεωρείται το καλύτερο έργο του Σινάν, κορυφαίου αρχιτέκτονα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Περίφημα είναι τα κεραμικά πλακάκια Iznik κατασκευασμένα την περίοδο ακμής αυτής της τέχνης.

Από την Κομοτηνή στην Αδιανούπολη και στην αγορά της, όπου όλοι μαζί αντάμα οι βαλκάνιοι καταναλώνουμε ειρηνικά, ξεχνώντας τις εθνικές μας έριδες…. Ακόμη κι εν έχει παρέλαση για την 29η Οκτωβρίου, Εθνική Γιορτή Ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας .

Η επαρχιακή χαλαρότητα της συνοριακής διάβασης στις Καστανιές του Έβρου, με τις ξεχασμένες τσιχλόφουσκες, τελειώνει απότομα στο Grand μοντέρνο και γυαλιστερό νέο συνοριακό σταθμό στο Kirkpinar της Τουρκίας, μόλις 1 χλμ. πιο πέρα. Άλλος αέρας…. μόνο που εδώ κι έναν χρόνο είναι γιαπί και δεν φαίνεται να γίνεται καμιά δουλειά…

Η μετάβαση από τη χαλαρότητα της Αδριανούπολης με τις αγορές, τα χαμάμ και τα καταΐφια της, στη σκληρή πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ήταν μια εμπειρία ! Στη συνοριακή διάβαση Kapetan Andreeveo μεταξύ Βουλγαρίας – Τουρκίας, περιεργαστήκαμε (άθελά μας) τη στενωπό, το ύφος και τον στιβαρό έλεγχο των ευρωπαϊκών συνόρων… Ήταν ιδιαίτερα ύποπτο για τις αρχές, πως ενώ είμαστεν έλληνες δεν παιρνούσαμε από το σύνορο στις Καστανιές…. γιατί άραγε;

Η “ξενάγηση” κράτησε 6 ολόκληρες ώρες, που προσπαθήσαμε να τις κάνουμε κάπως διασκεδαστικές… στήνοντας χωρό, εκεί στον άχαρο χώρο ανάμεσα στα πούλμαν (που ήταν δεκάδες και από όλα τα Βαλκάνια…) και με βοήθεια φυσικά από την παράδοση (1 μπουκάλι τσίπουρο που μας είχε μείνει ξεχασμένο….) και την τεχνολογία (ένα bluetooth ηχειάκι που κρατούσε ψηλά η ψηλότερη της παρεάς…) πριν φτάσουμε να περάσουμε ένας ένας στη σειρά, σαν προβατάκια, τα σύνορα της λατρευτής μας Ευρωπαϊκής Ένωσης…

Εικόνες οθωμανικής ιατρικής στο Μουσείο Ψυχικής Υγείας της Αδιανούπολης

2η ημέρα: Αδριανούπολη – Kirdzhali (Βουλγαρία)

Στη δυτική όχθη του ποταμού Τούντζα βρίσκεται το μεγάλο κτιριακό συγκρότημα (Külliye) που χτίστηκε από τον Σουλτάνο Βαγαζίτ το 1488 και είναι μία από τις παλαιότερες ιατρικές σχολές. Αποτελούνταν από νοσοκομείο, ιατρική σχολή, τέμενος, δύο λουτρά, μύλο, δημοτικό σχολείο, κέντρο αποκατάστασης, μαγειρεία κι ένα ειδικό κτίριο όπου οι ειδήμονες της εποχής κουρδίζαν ρολόγια και καθόριζαν τις ώρες προσευχής ! Το συγκρότημα κτιρίων (Külliye) του 14ου αι. , είχει καθοριστική συμβολή στην ιατρική επιστήμη και στην φροντίδα ασθενών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Μουσείο Ψυχικής Υγείας Beyazit II Kuliyesi, όπου τη χρυσή περίοδο των ιατρικών επιστημών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μια εξαιρετικά προωθημένη για την εποχή της ιατρική προσέγγιση επιχειρούσε να θεραπεύσει τους ψυχικά άρρωστους μέσα από ήχους της φύσης, αλλά και μουσικών οργάνων. Όσοι επιθυμούν μπορούν να επισκεφτούν το τζαμί Σελιμιέ που είναι το δεύτερο μεγαλύτερο της Ευρώπης. …

Το εντυπωσιακό Saray χαμάμ στην Αδριανούπολη. Στο κέντρο βρίσκεται και το Sokullu χαμάμ σε κτίσμα του 1569.

Το βράδυ διαμονή στο Kardzhali, στην νοτιοανατολική Βουλγαρία στο Hotel Arpezos, που πήρε το όνομά του από το Άρπησσος, αρχαία ελληνική ονομασία του ποταμού Άρδα που διατρέχει την πόλη.

Μετά από προσπάθειες πολλών ετών, η αποικία των Όρνιων στο Μαντζάροβο αριθμεί πλέον 99 ζευγάρια (Rewildingeurope.com)

Ψάχνωντας του Βίσωνες στο Studen Kladenetz, Βουλγαρία, Οκτώβριος 2022, Φωτό: Λίζα Ψωμιάδου

3η ημέρα: Madzharovo – Studen Kladenetz

ΜΑΤΖΑΡΟΒΟ και ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΟΔΟΠΗ

Τα βουνά της Ροδόπης είναι η αρχαιότερη οροσειρά στα Βαλκάνια. Το ανατολικό της τμήμα βρίσκεται μεταξύ των ποταμών Άρδα και Έβρου. Το τοπίο έχει έντονες εναλλαγές με πυκνά δασωμένες πλαγιές, βραχώδεις βουνοκορφές, ορθοπλαγιές και άνυδρες ξηρές περιοχές, ως αποτέλεσμα της έντονης ηφαιστειακής δράσης του μακρινού παρελθόντος. Η ευρύτερη περιοχή της Ανατολική Ροδόπης εποικίστηκε πριν χιλιάδες έτη και παρόλο που ο τοπικός πληθυσμός έζησε δεκαετίες ολόκληρες κάτω από την καταπίεση ξένων κατακτητών στο πέρασμα των αιώνων, οι ντόπιοι διαφύλαξαν τα ήθη τα έθιμα και τις παραδόσεις τους και τα πέρασαν από γενιά σε γενιά έτσι ώστε οι σημερινοί απόγονοί τους να φέρουν περήφανοι τα ιδιαίτερα πολιτιστικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά των προγόνων τους. Ιδιαίτερη είναι η βιοποικιλότητα της περιοχής, προϊόν της επίδρασης του μεσογειακού και του ηπειρωτικού κλίματος. Η ποικιλότητα των ειδών αρπακτικών είναι εκπληκτική με 36 από τα 38 ευρωπαϊκά είδη να ζουν εδώ. Ωστόσο ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία είναι η αποικία όρνιων που βρίσκεται μέσα στον κρατήρα ενός παλιού ηφαιστείου. Μεγάλου ενδιαφέροντος είναι και η χλωρίδα της Ροδόπης με πολλά ενδημικά είδη φυτών. Το Κέντρο Προστασίας της φύσης στο Ματζάροβο ιδρύθηκε το 1994 από την Βουλγαρική Εταιρεία για την προστασία των Πουλιών ( Birdlife Bulgaria – BSPB)

Θα εκδράμουμε για να δούμε Όρνια και ίσως και Μαυρόγυπες στο Madzharovo, την μικρότερη πόλη της Βουλγαρίας. Εκεί θα εξερευνήσουμε τα υπέροχα τοπία και τη φύση της κοιλάδας του Άρδα ποταμού. Ξεναγός μας θα είναι ο Vlado Trifonov συνεργάτης της Neophron Tours / Birdwatching Bulgaria, βιολόγος με ειδίκευση στη βοτανική και άριστη γνώση της περιοχής.

Κατόπιν θα κατευθυνθούμε προς το Studen Kladenetz, φια να αναζητήσουμε τους βίσωνες λίγο πριν τη δύση του ήλιου, όταν βγαίνουν από το δάσος για να τραφούν στα λιβάδια. Ξεναγοί μας σε αυτήν την περιπέτεια θα είναι ο Hristo Hristov και η Desy Kostandinova, συνεργάτες του προγράμματος Rewilding Europe.

Το περίφημο πέταλο του Άρδα ποταμού κοντά στο Ματζάροβο

Ο υπέρχος Άρδας ποταμός όπως τον είδαμε τον Οκτώβριο 2022 από το Ματζάροβο (φωτό. Π. Νεράτζης).

Εκεί στο Ματζάροβο είχε εκτός από τα όρνια, διάφορα άλλα πράγματα που μας απέσπασαν την προσοχή, μαζί με κάτι αφράτες ομελέτες….
έτσι αργήσαμε να ξεκινήσουμε για τους βίσωνες…

Οι δρόμοι ήταν μία κόλαση… Τελικά φτάσαμε στην αποφασιστική διασταύρωση με τη συνοδεία ενός περιπολικού που προθυμοποιήθηκε να μας βοηθήσει… (φωτό. Π. Νεράτζης).

Οι βίσωνες στο Studen Kladenetz της Βουλγαρίας






Αποδείχτηκε ότι δεν ήταν τόσο εύκολο, αλλά μερικοί/ες το κατάφεραν…

Στην ανάβασή μας στον Περπερικόν ή “Υπερπεράκιον” κατά μία εκδοχή.

4η ημέρα: Περπερικόν – Ardino – Shiroka Laka – Goce Delcev – Θεσσαλονίκη

Η ημέρα ξεκινά από το περίφημο “Περπερικόν“, τη μεγαλύτερη ανασκαφή θρακικού πολιτισμού στον κόσμο. Χαρακτηρισμένο ως το Matsu Pitsu της Ευρώπης, αυτό το εκπληκτικό λαξεμένο στο βράχο παλάτι – κάστρο του 4ου π.Χ. αιώνα είναι περιστοιχισμένο από τα μυστήρια της Ορφικής λατρείας.

Shiroka Laka: Χαρακτηρισμένος διατηρητέος οικισμός. Γενέτειρα του Έξαρχου της Σόφιας Στέφαν που σταμάτησε την αποστολή εκατοντάδων Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης το 1943.

Goce Delcev, παλιότερα Άνω Νευροκόπι: μια χαριτωμένη μικρή πόλη με σημαντικό πληθυσμό Πομάκων. Πήρε το όνομά της προς τιμήν του Goce Delcev (Κιλκίς 1872 – Μπάνιτσα 1903) επαναστάτη κατά των Τούρκων σε Μακεδονία και Θράκη. Είναι Εθνικός Ήρωας τόσο στη Βουλγαρία όσο και στην Βόρεια Μακεδονία και με τα δύο έθνη να τον θεωρούν ως μέρος της εθνικής τους ιστορίας.

Τελικά αποδείχτηκε ότι Κυριακή μεσημέρι σε ένα πολύ τουριστικό και όμορφο χωριό χαμένο στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης… Κυριακή μεσημέρι λοιπόν, το μόνο που βρήκαμε ήταν έναν πλανώδιο πωλητή άγριων αποξηραμένων μανιταριών, που έκανε την τύχη του με ένα ολόκληρο πεινασμένο λεωφορείο που έπεσε πάνω του… (Φωτό: Π. Νεράντζης)

Διατρέξαμε τα υπέροχα δάση ερυθρελάτης της Ροδόπης, με καταπληκτικά τοπία και φάγαμε σε μία κοντινή μικρή κωμόπολη (Φωτό: Π. Νεράντζης).