Η ενεργειακή κρίση που ζούμε τους τελευταίους μήνες σε ολόκληρο τον πλανήτη, αλλά και οι επιτακτικές ανάγκες για τη μετάβαση σε μια οικονομία πράσινης ενέργειας, έχουν φέρει ξανά στο προσκήνιο την πυρηνική ενέργεια ως μέσου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Έχει, όμως, γίνει η πυρηνική ενέργεια περισσότερο ασφαλής σε σχέση με το παρελθόν; Έχει βρεθεί άραγε μια πειστική και ασφαλής λύση για τα πυρηνικά απόβλητα; Έχει διασφαλιστεί απόλυτα η αποφυγή μεταφοράς τεχνολογιών και υλικών για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων μέσω της ειρηνικής χρήσης της πυρηνικής ενέργειας; Μπορεί η πυρηνική ενέργεια να χαρακτηριστεί «πράσινη», όπως ζητούν ορισμένες πλευρές και χώρες, προκειμένου να μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν νέες εγκαταστάσεις από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) [1];

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμενόταν στα μέσα Φεβρουαρίου 2022 να συμπεριλάβει, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, την πυρηνική ενέργεια στην κατηγορία των πράσινων (βιώσιμων) μορφών ενέργειας (γεγονός που θα συνεπάγεται μεταξύ άλλων και ευνοϊκότερες μορφές χρηματοδότησης), κάτι το οποίο έχει ήδη πυροδοτήσει αντιδράσεις σε αρκετές χώρες (Αυστρία, Γερμανία, Λουξεμβούργο και Ισπανία). Στην ίδια κατηγορία μορφών ενέργειας αναμένεται να κατατάξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το φυσικό αέριο. Η επικείμενη απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εντάσσεται στο πλαίσιο της νέας ενεργειακής στρατηγικής, σύμφωνα με την οποία η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο θα αποτελέσουν τις μεταβατικές μορφές ενέργειας στον δρόμο προς την καθολική χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) [2,3].

Σύμφωνα με ειδικούς της Ε.Ε., τα φορολογικά πλεονεκτήματα και οι επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα εμποδίζουν την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ρυπογόνες πηγές ενέργειας όπως ο άνθρακας, φορολογούνται λιγότερο στην Ε.Ε. σε σχέση με τις εναλλακτικές λύσεις που είναι αποδοτικές για το κλίμα, σύμφωνα με ανάλυση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της Ε.Ε. Συνολικά, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ξοδεύουν πάνω από 55 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων – παρά τις δεσμεύσεις για σταδιακή κατάργησή τους [2].

Η επανεμφάνιση της πυρηνικής βιομηχανίας

Η πυρηνική βιομηχανία κάνει κατά περιόδους δυναμικά την επανεμφάνισή της, όπως για παράδειγμα τις δεκαετίες του 1990 και του 2000, και αναμένει να καρπωθεί τα οφέλη των ενεργειακών συγκυριών, τονίζοντας σε κάθε τόνο και με κάθε ευκαιρία ότι αποτελεί τη μοναδική εφικτή και βιώσιμη λύση για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και οικονομικών προβλημάτων που σχετίζονται με τον ενεργειακό τομέα. Υποστηρίζεται ότι η χρήση πυρηνικής ενέργειας εξασφαλίζει τόσο την ενεργειακή ανεξαρτησία όσο και την ασφάλεια στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας. Φυσικά, για τα προβλήματα που σχετίζονται με τη διάθεση των πυρηνικών αποβλήτων, τα πυρηνικά ατυχήματα και την εν δυνάμει ενίσχυση των προγραμμάτων απόκτησης ή επέκτασης του πυρηνικού οπλοστασίου πολλών χωρών δεν γίνεται κουβέντα, καθώς αυτά αποτελούν εδώ και αρκετές δεκαετίες τα αποκαλούμενα «αγκάθια» της πυρηνικής βιομηχανίας [4].

Σήμερα λειτουργούν σε ολόκληρο τον κόσμο 437 εμπορικές εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας, συνολικής ηλεκτρικής ισχύος 389.679 μεγαβάτ (MWe), που είναι εγκατεστημένες σε 33 χώρες (στοιχεία Ιανουαρίου 2022). Οι αντιδραστήρες αυτοί παράγουν το 10,30% της ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας [ΙΕΑ] αφορούν το έτος 2019), ένα ιδιαίτερα σημαντικό ποσοστό σε έναν κόσμο όπου η ενεργειακή ζήτηση αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Επιπλέον, βρίσκονται υπό κατασκευή 57 πυρηνικοί αντιδραστήρες συνολικής ηλεκτρικής ισχύος 63.333 MWe, ενώ σχεδιάζεται να κατασκευαστούν 97 νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες ισχύος 97.697 MWe (για τους οποίους έχουν δοθεί οι απαιτούμενες εγκρίσεις, έχουν βρεθεί οι χρηματοδοτήσεις ή έχουν γίνει συγκεκριμένες δεσμεύσεις, και αναμένεται να έχουν τεθεί σε λειτουργία μέσα στα προσεχή 15 χρόνια). Επιπρόσθετα, έχει προταθεί – χωρίς όμως να έχουν εξασφαλιστεί χρηματοδοτήσεις και εγκρίσεις και με το χρονοδιάγραμμα κατασκευής τους να είναι εξαιρετικά επισφαλές και απρόβλεπτο – η κατασκευή ακόμα 325 αντιδραστήρων ισχύος 353.512 MWe (βλέπε Πίνακα 1). Τέλος, οι ποσότητες ουρανίου που απαιτούνταν το 2021 για την λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων ανερχόταν σε 62.496 τόνους (ή 73.698 τόνους U₃O₈) [5].

Αξίζει να αναφερθεί ότι η πυρηνική ενέργεια άρχισε να χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, όταν λειτούργησαν οι πρώτοι τέτοιοι σταθμοί. Περισσότερες από 15 χώρες εξαρτώνται από την πυρηνική ενέργεια σε ποσοστό που ξεπερνάει το 20% της ηλεκτροπαραγωγής τους. Από την πυρηνική ενέργεια παράγεται το 25% του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat. Πιο συγκεκριμένα στην Ε.Ε., κατά τη διάρκεια του 2020, 13 κράτη – μέλη παρήγαγαν 683.512 GWh πυρηνικής ενέργειας, ένα μέγεθος που αντιστοιχεί με το 25% της συνολικής ηλεκτρικής παραγωγής στην Ε.Ε. Η χώρα με το μεγαλύτερο μερίδιο συμμετοχής της πυρηνικής ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή είναι η Γαλλία, όπου παράγεται το 52% της συνολικής πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη. Ακολουθούν η Γερμανία (9%), η Ισπανία (9%) και η Σουηδία (7%). Αυτά τα τέσσερα κράτη, επομένως, συνεισφέρουν περισσότερα από τα 3/4 της συνολικής ενέργειας που παράγεται στους πυρηνικούς σταθμούς της Ευρώπης. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι 14 κράτη-μέλη της Ε.Ε. (Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Κροατία, Ιταλία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Αυστρία, Πολωνία και Πορτογαλία) δεν έχουν ηλεκτροπαραγωγή από πυρηνική ενέργεια [6].

Η πιο εξαρτημένη χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο από την πυρηνική ενέργεια είναι αναμφίβολα η Γαλλία, με ποσοστό 71% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας να παράγεται από πυρηνική ενέργεια, ενώ ακολουθούν η Σλοβακία με 53%, η Ουγγαρία με 48%, η Βουλγαρία με 41%, η Σλοβενία με 38% και η Τσεχία με 37% (τα στοιχεία ηλεκτροπαραγωγής από πυρηνική ενέργεια αφορούν στο έτος 2019 και προέρχονται από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας [ΙΕΑ]) [5, 6]. Εκτός από τις χώρες της Ε.Ε. που προαναφέραμε, αρκετές ακόμα χώρες εξαρτώνται από την πυρηνική ενέργεια σε σημαντικό βαθμό για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Ανάμεσα σε αυτές είναι η Ουκρανία (51,20%), η Αρμενία (34,50%), η Φινλανδία (33,90%), η Ελβετία (32,90%), η Νότια Κορέα (29,60%), η Ρωσία (20,60%), οι ΗΠΑ (19,70%) και ο Καναδάς (14,60%) [5].

Τέλος, η Τουρκία, το πυρηνικό πρόγραμμα της οποίας διατηρείται στην επικαιρότητα εδώ και πολλές δεκαετίες (με συνεχόμενες ανακοινώσεις έναρξης εργασιών και αναθεώρησης αποφάσεων ήδη από τη δεκαετία του 1970), έχει 3 πυρηνικούς αντιδραστήρες υπό κατασκευή με συνολική ηλεκτρική ισχύ 3.600 MWe, 1 ακόμη αντιδραστήρας ισχύος 1.200 MWe είναι σε στάδιο σχεδιασμού, ενώ 8 ακόμα αντιδραστήρες συνολικής ισχύος 9.800 MWe είναι προτεινόμενοι για εγκατάσταση. Πρόσφατα η Ρωσία φαίνεται να έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τουρκίας, με τη πρόθεση χρηματοδότησης και κατασκευής 4.800 MWe πυρηνικής ηλεκτροπαραγωγής. Ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας στο Ακούγιου ξεκίνησε να κατασκευάζεται τον Απρίλιο του 2018. Ένα Γαλλο-Ιαπωνικό κονσόρτσιουμ αναμενόταν να κατασκευάσει τον δεύτερο πυρηνικό σταθμό στη Σινώπη, ενώ η Κίνα σχεδιάζει να κατασκευάσει τον τρίτο πυρηνικό αντιδραστήρα με τεχνολογία από τις ΗΠΑ. Επίσης, η Τουρκία σχεδιάζει και ένα μικρό πρόγραμμα εξόρυξης ουρανίου για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών των πυρηνικών σταθμών της [7].

Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα, Ιαπωνία. (Πηγή: occupy.com)

Πυρηνικά ατυχήματα, αμφισβήτηση και αντιπυρηνικά κινήματα

Η πυρηνική ενέργεια, ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της για την παραγωγή ηλεκτρισμού, έχει να επιδείξει ουκ ολίγα ατυχήματα. Ένα από τα πρώτα σημαντικά πυρηνικά ατυχήματα συνέβη στο Windscale της Μ. Βρετανίας το 1957 (βαθμός σοβαρότητας 5 στη Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Συμβάντων του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας [ΙΑΕΑ], με μέγιστη σοβαρότητα να είναι το 7), ενώ ένα ακόμη ατύχημα συνέβη στο Three Mile Island των ΗΠΑ το 1979 (επίσης με βαθμό σοβαρότητας 5 από 7 της Διεθνούς Κλίμακας Πυρηνικών Συμβάντων του IAEA). Όλα αυτά τα περιστατικά προκάλεσαν στις χώρες που απέκτησαν πυρηνικούς σταθμούς αντιπυρηνικά κινήματα και μεγάλες κινητοποιήσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές του 1980 [1].

Ήταν, όμως, μετά το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ της Ουκρανίας, τον Απρίλιο του 1986, που άρχισε η έντονη αμφισβήτηση της πυρηνικής ενέργειας, με αποτέλεσμα έκτοτε να υπάρξουν ελάχιστα σχέδια για κατασκευή νέων πυρηνικών μονάδων, ειδικά στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Επιπλέον, το ατύχημα της Φουκουσίμα της Ιαπωνίας τον Μάρτιο του 2011, αλλά και οι πιέσεις των οικολογικών κινημάτων επί 3 δεκαετίες, όχι μόνον ενέτειναν αυτή την τάση, αλλά οδήγησαν μια σειρά από χώρες να ανακοινώσουν το οριστικό κλείσιμο όλων των πυρηνικών μονάδων τους με βάση συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Σημαντικότερη περίπτωση είναι αυτή της Γερμανίας, αλλά αντίστοιχες αποφάσεις έλαβαν, επίσης, η Σουηδία, η Ελβετία και το Βέλγιο. Άλλες χώρες, όπως η Αυστρία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα, απέκλεισαν δια παντός μια τέτοια ενεργειακή επιλογή.

Ωστόσο, η πυρηνική ενέργεια ποτέ δεν έφυγε από την αντίληψη και τη στρατηγική ορισμένων άλλων κρατών, με κύριο εκπρόσωπο στη Δυτική Ευρώπη τη Γαλλία (και δευτερευόντως τη Βρετανία) και στην Ανατολική Ευρώπη τη Ρωσία. Οι χώρες αυτές όχι μόνο διαθέτουν – ειδικά η Γαλλία – μεγάλο αριθμό πυρηνικών σταθμών οι ίδιες, αλλά αποτελούν και καταστευαστές / εξαγωγείς τέτοιων τεχνολογιών και μονάδων. Και είναι κυρίως αυτές οι πλευρές, που αξιοποιώντας τις πιεστικές ανάγκες της πράσινης μετάβασης και τις τρέχουσες καταστάσεις τις οποίες έχει δημιουργήσει η ενεργειακή κρίση, επαναφέρουν στον δημόσιο διάλογο τη χρησιμότητα της πυρηνικής ενέργειας. Προκειμένου δε να μπορεί να χρηματοδοτηθεί με κοινοτικούς πόρους η δημιουργία τέτοιων νέων μονάδων, ζητούν να χαρακτηριστεί η πυρηνική ενέργεια – στη σχετική στρατηγική της Ε.Ε. – ως «πράσινη», η οποία δεν δημιουργεί εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Προβάλλουν, επίσης, τη βελτίωση των πυρηνικών τεχνολογιών σε ό,τι αφορά στην ασφάλεια [1].

“Πράσινη” πυρηνική ενέργεια ή πράσινο ξέπλυμα;

Από την άλλη πλευρά, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και πολλοί ειδικοί επιμένουν πως έχουμε να κάνουμε με προσπάθεια «πράσινου ξεπλύματος» (greenwashing) της πυρηνικής ενέργειας, η οποία παραμένει πάντα ιδιαιτέρως επικίνδυνη, καθώς και του φυσικού αερίου με αντίστοιχα στο θέμα της πράσινης μετάβασης επιχειρήματα. Και αυτό προκειμένου να υπάρξει κοινοτική χρηματοδότηση, με υποτίμηση των κινδύνων που εξακολουθεί να περιέχει η πρώτη και με πρόσδεση στο φυσικό αέριο για περισσότερα χρόνια από την τριακονταετία – που θεωρητικά θα διαρκέσει η μεταβατική φάση – μέχρι την πλήρη επικράτηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και της κοινωνίας του «πράσινου υδρογόνου» [1].

Αν το κριτήριο για τις «οικολογικές» μορφές ενέργειας είναι η (μη) έκλυση διοξειδίου του άνθρακα, τότε η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε κατά τους φιλικά προσκείμενους επιστήμονες να θεωρηθεί «φιλική προς το περιβάλλον», καθώς η παραγωγή της οδηγεί σε εκπομπές 18 γραμμαρίων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ανά κιλοβατώρα, ενώ η αντίστοιχη ποσότητα για τον λιγνίτη είναι 800 γραμμάρια. Όμως το περιβάλλον δεν επιβαρύνεται μόνο από το διοξείδιο του άνθρακα. Είναι προφανείς οι ανυπολόγιστες επιπτώσεις σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος. Επιπλέον, η πυρηνική βιομηχανία δεν έχει παρουσιάσει μέχρι σήμερα μία ολοκληρωμένη λύση για την εξουδετέρωση ή ανακύκλωση πυρηνικών αποβλήτων, για την ακρίβεια αναβάλλει συνεχώς τη λύση για το απώτερο μέλλον και μέχρι τότε τα απόβλητα ενταφιάζονται σε «προσωρινούς» αποθηκευτικούς χώρους [8].

Από την πλευρά της, η Γερμανία κλείνει τα τελευταία πυρηνικά εργοστάσια εντός του 2022, έχει επενδύσει τεράστια ποσά σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και θέλει να αυξήσει το ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα στο 80% μέχρι το έτος 2030. Επιπλέον, δεν έχει καμία διάθεση να ανοίξει πάλι ένα ζήτημα που επί δεκαετίες είχε διχάσει τη κοινωνία της Γερμανίας. Βέβαια όλα αυτά συμβαίνουν γιατί, όπως επισημαίνει ο αναλυτής της Γερμανικής τηλεόρασης (ARD) για ευρωπαϊκά θέματα Ραλφ Σίνα, «μέχρι στιγμής η κυβέρνηση δεν είχε κανέναν δισταγμό να εισάγει πυρηνική ενέργεια από τη Γαλλία. Μόνο το 2020 τα γαλλικά πυρηνικά εργοστάσια συνεισέφεραν 14 δις κιλοβατώρες στο Γερμανικό ενεργειακό δίκτυο». Πόσο «καλή» μπορεί να γίνει η «κακή» πυρηνική ενέργεια, όταν προέρχεται από αλλού; [7]

Ο Πρόεδρος Μακρόν από την πλευρά του θέλει και επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη και να μην «ακουμπήσει» τα πυρηνικά εργοστάσια. Σε πρόσφατες ομιλίες του στη Γαλλία, ο κ. Μακρόν αναφέρει συχνά την ανάγκη σημαντικής μείωσης των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου και επίτευξης ενός ουδέτερου αποτυπώματος άνθρακα σε μικρό χρονικό διάστημα. Βέβαια, αυτό που εξαγγέλλει ο ίδιος ο κ. Μακρόν ως επανάσταση είναι επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια, με αύξηση τόσο του αριθμού των πυρηνικών αντιδραστήρων της χώρας (σήμερα διαθέτει 56 πυρηνικούς αντιδραστήρες), όσο και της συμμετοχής της πυρηνικής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος (το 2019 το ποσοστό ανερχόταν σε 70,60%). Η αποκαλούμενη «αναγέννηση» της Γαλλικής πυρηνικής βιομηχανίας έχει ως στόχο την κατασκευή 14 νέων αντιδραστήρων έως το 2050. «Χάρη σε αυτά τα σχέδια, η Γαλλία θα πετύχει ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050» δήλωσε πρόσφατα ο Γάλλος Πρόεδρος. Επίσης, η Γαλλία προτίθεται να παρατείνει τη διάρκεια ζωής όλων των εν λειτουργία αντιδραστήρων πέρα των 50 ετών που προβλέπεται για θέματα ασφάλειας, τουλάχιστον για τους υπάρχοντες και εν λειτουργία αντιδραστήρες (που είναι παλαιότερης τεχνολογίας και ηλικίας άνω των 40 ετών). Έξι από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες νέας γενιάς που σχεδιάζει να κατασκευάσει η Γαλλία είναι ευρωπαϊκοί αντιδραστήρες ύδατος υπό πίεση (European Pressurised Water / EPR, τρίτης γενιάς αντιδραστήρες ύδατος υπό πίεση που σχεδιάστηκαν και αναπτύχθηκαν από τη Framatome και την Électricité de France [EDF] στη Γαλλία, και από τη Siemens στη Γερμανία), ενώ εξετάζεται η κατασκευή άλλων 8 αντιδραστήρων με την έναρξη λειτουργίας του πρώτου από αυτούς τους αντιδραστήρες να εκτιμάται γύρω στο 2035 [8, 9].

Από την άλλη πλευρά, η Σουηδική κυβέρνηση έδωσε στα τέλη Ιανουαρίου 2022 το «πράσινο φως» για την οριστική ταφή ραδιενεργών αποβλήτων από πυρηνικούς σταθμούς στη χώρα, σε υπόγειο χώρο σχεδιασμένο να αντέξει για 100.000 χρόνια. Η ανακοίνωση της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης έρχεται μετά από χρόνια αναβλητικότητας και λίγες εβδομάδες μετά την αποχώρηση της κυβέρνησης των περιβαλλοντολόγων, που ήταν αντίθετη σε αυτή τη λύση. Η επιλεγμένη τοποθεσία βρίσκεται στο Forsmark (χωριό με μόλις 59 κατοίκους στην ανατολική ακτή του Uppland της Σουηδίας), κοντά σε έναν από τους δύο πυρηνικούς σταθμούς της Σουηδίας που λειτουργούν εκεί, περίπου 130 χιλιόμετρα βόρεια της Στοκχόλμης, κοντά στη Βαλτική Θάλασσα. Με αυτή την απόφαση η χώρα μιμείται τη γείτονα Φινλανδία, η οποία αυτή τη στιγμή ηγείται της κατασκευής μιας λεγόμενης «οριστικής» χωματερής στο Eurajoki, στις νοτιοδυτικές ακτές της χώρας. Η κατασκευή, που ολοκληρώνεται επί του παρόντος, θα παραλάβει τα πρώτα δοκιμαστικά φορτία το 2023 και αναμένεται να λειτουργήσει το 2025 [10].

Πηγές

[1] Συντακτική Ομάδα ert.gr: «Η πυρηνική ενέργεια μπαίνει απειλητικά ξανά στο προσκήνιο», 12/01/2022. Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ertnews.gr/dimosio-vima/arthrografia/i-pyriniki-energeia-mpainei-apeilitika-xana-sto-proskinio/.

[2] Μιχάλης Ψύλος: «Η ΕΕ χαρακτηρίζει σήμερα ‘πράσινη’ την πυρηνική ενέργεια», 09/12/2022. Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://m.naftemporiki.gr/story/1830387/i-ee-xaraktirizei-simera-prasini-tin-puriniki-energeia.

[3] Money Review (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ): «Ποιες χώρες έχουν πυρηνικά εργοστάσια στην Ευρώπη», 11/01/2022. Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.moneyreview.gr/green-economy/62876/poies-chores-echoyn-pyrinika-ergostasia-stin-eyropi/.

[4] Μιχάλης Προμπονάς: «Πυρηνική Ενέργεια: Παγκόσμιες Προκλήσεις και το Πυρηνικό Πρόγραμμα της Τουρκίας». ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ, τεύχος 44, σελ. 58-63, Ιανουάριος – Μάρτιος 2008.

[5] World Nuclear Association (WNA): « World Nuclear Power Reactors & Uranium Requirements, January 2022». Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.world-nuclear.org/information-library/facts-and-figures/world-nuclear-power-reactors-and-uranium-requireme.aspx.

[6] World Nuclear Association (WNA): «Nuclear Power in Turkey (Updated November 2021)». Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.world-nuclear.org/information-library/country-profiles/countries-t-z/turkey.aspx.

[7] Γιάννης Παπαδημητρίου (DPA, WDR, Focus): «Διχάζει η «οικολογική» πυρηνική ενέργεια», 05/02/2022. Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.dw.com/el/διχάζει-η-οικολογική-πυρηνική-ενέργεια/a-60329777

[8] Ζαμπίνε Βακς/SR: «Γαλλία: Πράσινη ανάπτυξη με …πυρηνικούς αντιδραστήρες», 25/10/2021. Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.dw.com/el/γαλλία-πράσινη-ανάπτυξη-με-πυρηνικούς-αντιδραστήρες/a-59614499.

[9] Ομάδα Protagon.gr: «Μακρόν: Πολεμά τον άνθρακα με… πυρηνική ενέργεια», 11/02/2022. Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.protagon.gr/epikairotita/makron-polema-ton-anthraka-me-pyriniki-energeia-44342442866.

[10] Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΜΠΕ): «Σουηδία: Η μεγάλη ταφή των πυρηνικών αποβλήτων για 100.000 χρόνια», 27/01/2022. Ανάρτηση στο διαδίκτυο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://m.naftemporiki.gr/story/1826063/souidia-i-megali-tafi-ton-purinikon-apobliton-gia-100000-xronia.