Παναγιωτοπούλου Μαρία
Μετά τις πτώσεις δέντρων και τα σπασίματα κλαδιών στον χιονιά της Αθήνας και με αφορμή πτώσεις και σπασίματα από δυνατούς ανέμους και μπόρες σε διάφορα σημεία, δημιουργήθηκε το πολιτικά ορθό άλλοθι για επεμβάσεις κατακρεούργησης των δέντρων. Όμως η δενδροφοβία και η δενδροκτονία έχουν λάβει μεγάλες διαστάσεις επιδημίας στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αλλά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Πολίτες φοβούνται ότι το δέντρο που είναι μπροστά στο σπίτι τους θα πέσει από ώρα σε ώρα, ή θα πάρει φωτιά, απλώς και μόνο επειδή είναι πεύκο. Άλλοι πολίτες διαμαρτύρονται για κλαδιά που μπαίνουν στα μπαλκόνια τους, κρύβουν τις βιτρίνες τους, ή εμποδίζουν το παρκάρισμα του αυτοκινήτου τους. Όλες αυτές οι ανησυχίες μεταφέρονται στον εκάστοτε Δήμο και τα αλυσσοπρίονα παίρνουν φωτιά…
Καθημερινά υπάρχουν διαμαρτυρίες από πολίτες και οργανώσεις για την κοπή μεγάλων και ιστορικών δέντρων, με συνοπτικές διαδικασίες και για το καταστροφικό κλάδεμα που εκτός από αντιεπιστημονικό είναι και εντελώς παράτυπο σύμφωνα με τις ισχύουσες εγκυκλίους.
Όταν ο Δήμος έφτιαχνε μητρώο για κάθε δέντρο της Θεσσαλονίκης
Όπως πληροφορούμαστε από την ιστοσελίδα του, ο Δήμος Θεσσαλονίκης παρουσιάζει ένα πολύ πρωτοποριακό πρόγραμμα για τα δέντρα, τα άλση και τα πάρκα της πόλης, που λέγεται Green Tree “Διαδικτυακή εφαρμογή διαχείρισης αστικού πρασίνου”, όπου εκτός των υπολοίπων αναφέρει ότι
θα πρέπει να αναφερθεί η δυνατότητα πρόσβασης που θα έχουν οι πολίτες, καθώς και η εκπαιδευτική και ερευνητική κοινότητα της πόλης σε ένα μεγάλο μέρος του παραπάνω πληροφοριακού υλικού. Η δυνατότητα αυτή θα μπορεί να παρέχει στις υπηρεσίες με διαδραστικό τρόπο πολύτιμες πληροφορίες και υλικό, παράλληλα με τις εργασίες πεδίου του ειδικευμένου προσωπικού του Δήμου
Τελικά με λίγο ψάξιμο βρίσκουμε την ιστοσελίδα του προγράμματος Green Tree, η οποία ενώ λειτουργεί δεν έχει καταφέρει να έχει ένα ενεργό link στον καθ΄ύλη αρμόδιο και ενδιαφερόμενο φορέα, τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Περιηγούμαι στην ιστοσελίδα του προγράμματος και βλέπω με έκπληξη ότι υπάρχει εκεί καλά κρυμμένος τεράστιος όγκος πολύ χρήσιμων πληροφοριών για τα δέντρα της πόλης! Είναι πραγματικά εντυπωσιακός η ποστότητα και η ποιότητα της παρεχόμενης πληροφορίας για τα δέντρα της πόλης μας. Θα επιχειρήσουμε εδώ μια μικρή παρουσίαση με βάση τα δεδομένα που έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα Green Tree καθώς και με τα δεδομένα που έχει αναρτημένα ο Δήμος στις δικές του σελίδες.
Τα δέντρα της πόλης (όπως τα κατέγραψε ο Δήμος)
Στην ενότητα “Συνοπτική παρουσίαση” παρουσιάζονται σε πίνακες:
- ο αριθμός δέντρων (ζωντανών, νεκρών, κενών δενδροδόχων ανά δημοστικό διαμέρισμα) που στο σύνολό τους είναι 41.806 δέντρα από τα οποία 1.085 είναι νεκρά κι επίσης υπάρχουν 3.418 κενές δενδροδόχοι
- τα είδη δέντρων ανά δημοτικό διαμέρισμα κατηγοριοποιημένα σε κλάσεις διαμέτρου και με μετρήσεις για το Εμβαδόν επιφάνειας (m2) και το σύνολο όγκου κόμης (m3).
Κατόπιν υπάρχει η ενότητα “Προβολή Δέντρων” όπου μπορεί κάποιος να επιλέξει οδό, ή να περιηγηθεί στον online χάρτη και να βρει πληροφορίες για το δέντρο που θέλει: εμείς ψάξαμε τη γειτονιά “Τσινάρι” που είναι μια γειτονιά της πόλης όπου ζούμε καθημερινά. Αν εξαρέσουμε το γεγονός ότι κάποια πολύ γνωστά μας δέντρα στην Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, δεν αναφέρονται στον χάρτη, οι πληροφορίες για τα καταγεγραμμένα δέντρα είναι εντυπωσιακές. Επιπλέον ο χάρτης είναι διαδραστικός και -θεωρητικά- θα έπρεπε να ενημερώνεται μέσω της εφαρμογής που αναπτύχθηκε στα πλαίσια του ίδιου προγράμματος (περισσότερα για την εφαρμογή αυτή στη συνέχεια του άρθρου). Έστω κι έτσι, επιλέγουμε ένα δέντρο εκεί κοντά και συγκεκριμένα ένα δέντρο στην οδό Πυθέως (Εικόνα 1) για το οποίο ανοίγει καρτέλα με λεπτομερή στοιχεία για το συγκεκριμένο δέντρο, κι έτσι μαθαίνουμε ότι πρόκειται για το δέντρο με αρ. 26544 που είναι μία Ακακία, ύψους 5 μ. και διαμέτρου 20.36 εκ. Εντυπωσιακό είναι ότι δίνεται και μέτρο της Δέσμευσης Co2 σε m3 και αυτή υπολογίζεται σε 171,4 m3.
Επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα αναφοράς προβλήματος, όπου ανοίγει φόρμα υποβολής προβλήματος!
Στην ενότητα “Κατάσταση Δέντρων” υπάρχει ένας συνοπτικός πίνακας με τίτλο “Ζωτικότητα δένδρων ανά δημοτικό διαμέρισμα” όπου παρουσιάζονται συνοπτικά πόσα δέντρα είναι σε καλή, άριστη ή κακή κατάσταση. Από εκεί και επί συνόλου 41.806 δέντρων αναφέρεται ότι το σύνολο τον δέντρων που είναι σε χείριστη κατάσταση είναι 3.347. δηλαδή σύμφωνα με τα δεδομένα αυτά τα δέντρα που χρειάζονται άμεση παρέμβαση είναι 9.562 (κατηγορίες Κακή και Χείριστη). Τα στατιστικά αυτά παρουσιάζονται σε γραφήματα σε άλλη – άσχετη – σελίδα του Δήμου (Πύλη Ανοιχτών Δεδομένων Δήμου Θεσσαλονίκης / Διαχείριση Αστικού Πρασίνου Δήμου Θεσσαλονίκης).
Στην επόμενη ενότητα με τίτλο “Αξία Δένδρων” υπάρχει ένας αρκετά αναλυτικός πίνακας με την εκτίμηση για την αποθήκευση άνθρακα ανά είδος.
Και τέλος, όλο το ζουμί της υπόθεσης -και παραδοτέο του έργου – είναι η τελευταία και σημαντικότερη ενότητα που δίνει τη δυνατότητα εισόδου στο σύστημα προκειμένου ο χρήστης να έχει ακόμη περισσότερη πληροφορία. Ωστόσο δεν υπάρχει δυνατότητα εγγραφής!!! και ότι user και κωδικό να βάλεις η απάντηση είναι η ίδια “Εισάγετε το όνομα λογαριασμού σας για το GreenTree App. “
Όλα αυτά ακούγονται πολύ ωραία για να είναι αληθινά…
…αλλά στο θέμα της διαδραστικότητας και της λειτουργίας της εφαρμογής αρχίζει να χάνεται η μπάλα…. όπως είδαμε η σελίδα της διαδραστικότητας στο Green Tree πρακτικά δεν λειτουργεί. Ψάχνοντας όμως λίγο παραπάνω στα άδυτα του ίντερνετ βρήκαμε μία ακόμη ιστοσελίδα του Δήμου για το έργο, όπου ο χρήστης παίρνει περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με το έργο και τους εταίρους του. Πρόκειται για τη σε λίδα με τίλτο “Διαδικτυακή εφαρμογή διαχείρισης Αστικού Πρασίνου Δήμου Θεσσαλονίκης”. Εδώ λοιπόν έχει κάποιες περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα με τίτλο: “Δημιουργία ολοκληρωμένου προτύπου συστήματος για την κυβερνητική στη διαχείριση της αστικής δασοπονίας και την προσαρμογή των πόλεων στην κλιματική αλλαγή”[1]. Όπως αναφέρει αναλυτικά:
Στα πλαίσια του Προγράμματος δημιουργήθηκε η σουίτα εφαρμογών GreenTree, η οποία ενσωματώνει τις εφαρμογές GreenTree Client και GreenTree Server, προκειμένου να συλλεχθεί αξιόπιστη και ακριβής πληροφορία για κάθε δένδρο που διαχειρίζεται ο Δήμος Θεσσαλονίκης, και στη συνέχεια αυτή να οργανωθεί σε μια λειτουργική γεωχωρική βάση δεδομένων, η οποία να ενημερώνεται και να είναι επεξεργάσιμη. Η πρώτη εφαρμογή (GreenTree Server) είναι διαδικτυακή (Web based) και χρησιμοποιείται από τους πολίτες και τους υπαλλήλους του Δήμου Θεσσαλονίκης για την ενημέρωση, δικτύωση και διαχείριση του αστικού πρασίνου, ενώ με τη δεύτερη εφαρμογή (GreenTree Client), η οποία έχει κατασκευαστεί σε περιβάλλον Android, διενεργείται η καταγραφή του αστικού πρασίνου. Η εφαρμογή Green Tree Client δίνει τη δυνατότητα καταγραφής περισσότερων από 100 στοιχείων ανά δένδρο με τη χρήση ενός υπολογιστή ταμπλέτας.
Όταν όμως και από εδώ φτάνουμε στην ιστοσελίδα Εισόδου στο σύστημα προκειμένου να κατεβάσουμε την εφαρμογή και να συμμετέχουμε κι εμείς στην πολύ χρήσιμη απογραφή. Εκεί διαπιστώνουμε ότι δεν έχεις τη δυνατότητα να κάνεις νέα εγγραφή…..
ή έχεις τους κωδικούς ή δεν τους έχεις….
Οπότε αφήνουμε για πάντα πίσω μας τη διαδραστικότητα και παρακολουθούμε τί κάνει ο Δήμος με τα δέντρα του μετά την ολοκλήρωση της απογραφής το 2018.
Το χρονικό της καρατόμησης
Τον Ιούνιο 2021, ο Δήμος Θεσσαλονίκης έθεσε σε δημόσια διαβούλευση τη Μελέτη της Δ/νσης Διαχείρισης Πρασίνου & Περιβάλλοντος του Τμήματος Συντήρησης Πρασίνου Δυτικού Τομέα για την παροχή υπηρεσίας με τίτλο “Κλάδευση και Φύτευση Δένδρων στα Πεζοδρόμια του Δήμου Θεσσαλονίκης 2021 – 2025.” Η μελέτη 2/2021 είναι προϋπολογισμού ~7,5 εκ. € και περιλαμβάνει δύο κατηγορίες εργασιών: α. Κλάδεμα δένδρων και β. Φύτευση και συντήρηση χώρων πρασίνου. Συντάσσεται και υπογράφεται από δύο Τεχνολόγους Γεωπονίας κι έναν Γεωπόνο που υπογράφει ως αναπληρωτής προϊστάμενος Δ/νσης Διαχ/σης Πρασίνου και Περιβάλλοντος. Στην “μελέτη” αυτή που έχει την ίδια μορφή με την μετέπειτα προκήρυξη για το ίδιο έργο, ζητείται στην τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, ως ελάχιστο απαιτούμενο προσωπικό η πρόβλεψη για επίβλεψη του έργου από Δασολόγους ή Γεωπόνους ή πτυχιούχους ΑΤΕΙ Δασοπονίας – Γεωπονίας.
Επιπλέον, ρητά αναφέρεται στην προκήρυξη, ότι με την εγκατάσταση του αναδόχου, η υπηρεσία ορίζει υπεύθυνους παρακολούθησης. Τα καθήκοντα του επιβλέποντα είναι ενδεικτικά: η πιστοποίηση της εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης, καθώς και ο έλεγχος της συμμόρφωσης του αναδόχου με τους όρους της σύμβασης. Με εισήγηση του επιβλέποντα η υπηρεσία μπορεί να απευθύνει έγγραφα με οδηγίες και εντολές προς τον ανάδοχο που αφορούν στην εκτέλεση της σύμβασης. Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται επίσης ότι Οι εργασίες θα γίνουν σύμφωνα με τις οδηγίες των σχετικών εγκυκλίων του Υ.Π.Ε.Σ.Δ.Δ.Α., τις εγκεκριμένες Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές (ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001) για εργασίες πρασίνου και εφαμρόζονται οι αντίστοιχες προς το είδος της εκτελούμενης εργασίας τεχνικές προδιαγραφές.
Συνεπώς, ως εδώ, ο Δήμος ξέρει τί να κάνει, ως αποτέλεσμα της απογραφής των δέντρων και τον υφιστάμενων προδιαγραφών, κι έχει διασφαλίσει το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό από πλευράς αναδόχου, ενώ έχει ορίσει και υπευθύνους παρακολούθησης.
Ήδη λοιπόν από τον Αύγουστο 2022 ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες πολιτών, δημοτικών συμβούλων και δημοτικών παρατάξεων για τον τρόπο που γίνεται η κλάδευση, απομάκρυνση ή αποκατάσταση των δέντρων της πόλης. Έκτοτε ακολούθησαν διαρκείς διαμαρτυρίες, στις διαρκείς καρατομήσεις…. το βέβαιο είναι ότι ακόμη κι αν κάποια δέντρα πρέπει να απομακρυνθούν, η κλάδευση όπως γίνεται τώρα εμπίπτει στην κατηγορία “Επιζήμιες πρακτικές κλαδέματος” που περιλαμβάνει τις πρακτικές κορυφοτομίας – ακροτομίας “topping”[2] και αποκλάδωσης “lopping”[3] που όπως αναφέρει, προκαλούν τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα!
Πολλά είναι επίσης τα σχετικά δημοσιεύματα με τις αντιδράσεις για τις κοπές και τις κλαδεύσεις στη Θεσσαλονίκη:
1.11.2022 / Documento “Καταγγελία Τρεμόπουλου για «παροξυσμό» κοπής δέντρων από τη διοίκηση Ζέρβα στη Θεσσαλονίκη”
17.11.2022 / efsyn.gr “Ο Δήμος Θεσσαλονίκης για το κλάδεμα δέντρων και η απάντηση της Εφ. Συν”
22.11.2022 / aftodioikisi.gr “Αναδίπλωση της διοίκησης του Δήμου Θεσσαλονίκης για την κοπή των δένδρων”
αλλά και στην Αθήνα:
27.4.2022 / LiFO, Me. Hulot “Υπερβολικό κλάδεμα δέντρων: Τι επιπτώσεις θα έχει στο μικροκλίμα της Αθήνας;”
όμως η πιο τραγική ιστορία από όλες είναι αυτή του πεύκου στο Ηράκλειο που έπεσε και σκότωσε έναν άνθρωπο… (δείτε σχετικά στο επίμετρο)Αν περπατούσαν θα το είχαν βάλει στα πόδια…
Μένουμε λοιπόν όλοι με απορίες:
- γιατί ο Δήμος Θεσσαλονίκης δεν ακολούθησε το σχεδιασμό του για την περιποίηση των δέντρων της πόλης;
- γιατί καρατομεί δέντρα με το πρόσχημα της κλάδευσης – σηκώματος του κάθε δέντρου;
- τί παραπάνω θα κόστιζε αν ακολουθούσε τις προδιαγραφές κλαδέματος που ισχύουν;
Πόσο μάλιστα που η εργολαβία είχε προϋπολογιστεί για ~7,5 εκ. € και τελικά κατακυρώθηκε στην ανάδοχο εταιρεία για το ποσό των ~2,8 εκ. €. Μάλιστα ο προσωρινός – τότε – ανάδοχος κλήθηκε από την επιτροπή Διεξαγωγής και Αξιολόγησης του διαγωνισμού να δώσει διευκρινήσεις σχετικά με την πολύ μεγάλη έκπτωση 62,4% που έκανε στην οικονομική προφορά του. Οι εξηγήσεις του κρίθηκαν επαρκείς και προχώρησαν τελικά στην υπογραφή της σύμβασης. Κατά συνέπεια, από τα προϋπολογισθέντα για την περιποίηση των δέντρων ο Δήμος, αφαιρουμένων και των δύο άλλων εργολαβιών που έχει αναθέσει, διατηρεί ένα περίσσευμα της τάξης των 2,9 εκ. €.
Μια πιθανή απάντηση θα ήταν ότι και ο Δήμος Θεσσαλονίκης πάσχει από τις γνωστές παθογένειες αναφορικά με τη διαχείριση του πράσινου, την υποστελέχωση των υπηρεσιών πρασίνου, τις διαρθρωτικές αγκυλώσεις στο οργανόγραμμά του , τις παθογένειες δηλαδή που αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη, κατόπιν σχετικής διαβούλευσης που έκανε με τον ΓΕΩΤΕΕ [4].
Την ώρα που ολοκληρώνω αυτό το σημείωμα παρακολουθώ τη σημερινή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, περιμένοντας να ακούσω τί θα ειπωθεί για τα δέντρα της πόλης.
Το κλίμα είναι τοξικό
και αν μπορούσαν,
τα δέντρα τουλάχιστον, θα το είχαν βάλει στα πόδια…
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Ο ατυχής φονικός πεύκος στα Ηράκλειο Κρήτης
Στις 18 Αυγούστου 2022, σε κεντρικό δρόμο του Ηρακλείου Κρήτης, έπεσε ένα υπεραινώβιο δέντρο που καταπλάκωσε και σκότωσε τον Παναγιώτη Μητρέλο, 51 ετών ο οποίος ήταν εκείνη τη στιγμή σταματημένος στο φανάρι με το μηχανάκι του. Όπως φαίνεται από τις έρευνες που ακολούθησαν, το δέντρο αυτό ήταν ήδη νεκρό, λόγω εξαιρετικής κακοποίησης που είχε υποστεί από έργα του Δήμου για δεκαετίες. Το μεγαλύτερο μέρος του ριζικού του συστήματος ήταν κομμένο ή παραμορφωμένο από διάφορες εκσκαφές για δίκτυα και βλάβες του δήμου. Με λειψό ριζικό σύστημα το δέντρο ήταν κλινικά νεκρό και συγκρατούνταν όρθιο από τις πλάκες και τα τσιμέντα αλλά και το “μπάζωμα” το οποίο ωστόσο εμπόδιζε τον αέρα να εισέλθει ώστε να μπορέσει το δέντρο να “αναπνεύσει”. Σε αυτοψία που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάιο., το δέντρο είχε χαρακτηριστεί επικίνδυνο εξαιτίας της κλίσης που είχε πάρει. Η αυτοψία οργανώθηκε με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Τουριστικών Λεωφορείων Κρήτης διενεργήθηκε για όλα τα δέντρα του Ηρακλείου και σε συνεργασία με στελέχη της Υπηρεσίας πρασίνου του Δήμου Ηρακλείου, εντοπίστηκαν 15 επικίνδυνα σημεία. Μετά τις 19 Μαΐου δεν έγινε καμία ενέργεια από πλευράς του Δήμου, ωστόσο κόπηκαν άλλα δέντρα όπως το τελευταίο πεύκο στη γειτονιά “τρία πεύκα” του Ηρακλείου.
Υποσημειώσεις
[1] Στο πρόγραμμα αυτό εταίροι ήταν ή Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, η Εταιρεία Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ΤΕΧΝΟΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ , η Εταιρεία Μελετών ΥΛΩΡΙΚΗ Α.Ε. και ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα ήταν συνολικής διάρκειας 34 μηνών (2012 – 2015) με αρχικό προϋπολογισμό 511.210,00€ και χρηματοδοτήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας στα πλαίσια του προγράμματος Συνεργασία 2011 από Εθνικούς Πόρους και Πόρους του ΕΣΠΑ 2007-2013 (ΕΠΑΝ ΙΙ, ΓΓΕΤ – ΕΥΔΕ-ΕΤΑΚ). Επιπλέον, συγχρηματοδοτήθηκε από τους εταίρους του προγράμματος «ΤΕΧΝΟΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ Ο.Ε.» και «ΥΛΩΡΙΚΗ Ε.Ε.».
[2] & [3] Η κλάδευση των δέντρων γίνεται με λάθος τρόπο, χαρακτηρισμένο ως “Επιζήμιο κλάδεμα” από τις Ελληνικές Προδιαγραφές Ποιότητας. Στο παρακάτω σχήμα επεξηγείται η ζημιά που γίνεται στο δέντρο όταν κλαδεύεται με αυτόν τον απαδάδεκτο τρόπο.
