Παραλία, Έκθεση, Εργοστάσια

Σε κάθε συζήτηση για την πόλη, σε όλες τις συζητήσεις, για κάθε πόλη, όλες τις πόλεις, απουσιάζουν -αφαιρούνται, εγκαταλείπονται, προσβάλλονται- οι μεγάλοι αριθμοί των πολιτών. Δεν προβλέπονται εντατικές ενημερώσεις, από γειτονιά σε γειτονιά, από συνοικία σε συνοικία, σε κύκλους συζητήσεων με ειδική και γενική απόδοση τόσο των ιστορικών στοιχείων, των τρόπων και των προσπαθειών διανοούμενων, ερευνητών, ειδικών (γιατί όχι), εγγύς και αποκλειστικών υπερασπιστών του χώρου, των χώρων, όπου εκλύεται, διεξάγεται, κρίνεται και αναδιοργανώνεται, θα εκλυθεί, θα κριθεί, θα ανασυνταχθεί, η γαλήνια, ειρηνική, χαρούμενη συλλογική ζωή.

Οι συζητήσεις, η έναρξη και η διάρκεια των δημόσιων διερευνήσεων για την ανάγκη, την κριτική διερεύνηση των τεχνικών χαρακτηριστικών, την μέτρηση των ποσοτήτων διάθεσης και ενδιαφέροντος ζωής σε/για νέους, ορισμένους, πολιτικά και αισθητικά δυνατούς και διαθέσιμους χώρους, έχουν ήδη προ πολλού απαγορευτεί, αποκλειστεί από το πολιτικό ενδιαφέρον των πολιτών, καθώς διεξάγονται ‘’ανοικτά’’, ‘’δημοκρατικά’’, σε μικρές αίθουσες ειδικών χρήσεων από ειδικούς χειριστές που η διοίκηση της χώρας ορίζει ως μόνους και μόνες τακτικούς και στρατηγικούς φορείς τεχνικού-αισθητικού νοήματος και οικονομικής σημασίας. Ενώ, όπως λέγεται συχνά και απόλυτα, απολαμβάνουμε μια πλούσια τακτική δημοκρατική ζωή, πολιτικών σχέσεων, αντιπαραθέσεων, συντάξεων και συνθέσεων νοήματος, αυτό επιτυγχάνεται μόνο με αντιπροσωπευτικές (τι να κάνουμε) επισφαλείς τελετές αναγνώρισης, ρύθμισης και επιβολής, εντέλει, τεχνικών, ελεγχόμενων, αντι-δημοκρατικών απαντήσεων που οδηγούν, δημοκρατικά φυσικά, στις χειρότερες των χειρότερων επιλογές εργολάβων και πυρήνων δύναμης και εξουσίας.

Οι σημαντικές, εκτεταμένες τακτικές συζητήσεις για την πόλη της Θεσσαλονίκης έχουν επίσης αυτά τα πολιτικά χαρακτηριστικά. Συνέβησαν και συμβαίνουν σε αίθουσες με περιορισμένους αριθμούς αντιπροσώπων της πόλης, της διοίκησης της χώρας. Έξω, μακριά, ακόμη πιο μακριά, στην εποχή της ψηφιακής εγγύτητας, από το ενδιαφέρον χιλιάδων πολιτών που έπρεπε, πρέπει, όχι μόνο να έχουν επιμελώς ενημερωθεί, με ακρίβεια και σαφήνεια, με συνεχείς επεμβάσεις αποκάλυψης των αισθητικών υποχρεώσεων που χαρακτηρίζουν-υποστηρίζουν τα βάθρα της εντατικής συλλογικής ζωής καθώς μεταφέρουν, αυτές, οι τρέχουσες, και εκείνες, οι άλλες, οι διαφορετικές, αισθητικές τάσεις ενδιαφέροντος και σύνθεσης μιας άλλης δυνατής διευθέτησης, αρκετών διευθετήσεων χώρου, χρόνου και σχέσεων που γιαυτό, επειδή είναι αρκετές, πρέπει να αποτελούν, να αποτελέσουν το θέμα εντατικών σχολείων εξηγήσεων, αποκαλύψεων, διασαφηνίσεων, του πληθυσμού της πόλης, κάθε πόλης, της πόλης μας.

Η συζήτηση αλλά και η γενική ενημέρωση του πληθυσμού, η απαραίτητη, οι απαραίτητες, άμεσες ψηφοφορίες/δημοψηφίσματα, ξανά και ξανά, για το κορυφαίο χωρικά και αισθητικά οικόπεδο της διεθνούς έκθεσης Θεσσαλονίκης, οι συζητήσεις για το παραλιακό μέτωπο του Θερμαϊκού κόλπου, από το Καλοχώρι έως το Αγγελοχώρι, οι συζητήσεις για τα δίκτυα κυκλοφορίας, την καταστροφική χάραξη της υπερυψωμένης περιφερειακής οδού, οι συζητήσεις για την ενεργοποίηση του κτηριακού αποθέματος ανενεργών εργοστασίων, στο εσωτερικό και τις παρυφές της πόλης, οι συζητήσεις για τα ενεργά πλήρη οικοσυστήματα στις παρυφές της (για παράδειγμα στη θέση Τσαϊρια, στην Περαία, ανατολικά του αεροδιαδρόμου) αλλά και μακρύτερα από την πόλη, πραγματοποιήθηκαν και πραγματοποιούνται υπό το καθεστώς ιδιότυπου καθεστώτος αποκλεισμού, των πολιτών, των ομάδων ενδιαφέροντος, των ομάδων παράλληλων μελετών και κριτικής κάθε και όλων των συμβατικών και έκτακτα διαφορετικών προτάσεων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του πληροφοριακού αποκλεισμού από το δημόσιο ιστορικό υλικό, της ενδιαφέρουσας, ευρηματικής, παιγνιώδους αλλά ουσιαστικής κατεύθυνσης νοήματος και σημασίας σχεδιαστικής, φιλοσοφικής, πολιτικής ρύθμισης του παραλιακού μετώπου της πόλης Θεσσαλονίκη του σπουδαίου Ιάπωνα αρχιτέκτονα Toyo Ito, που κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό για το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης, το 1997. Διαγωνισμό που χρηματοδοτήθηκε, εξελίχθηκε και ολοκληρώθηκε κατά την διάρκεια της ανάδειξης της πόλης σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Διαγωνισμό που εξελίχθηκε με μία ακόμη σπουδαία πολιτική κίνηση για την πρόοδο της πόλης, την πρόσκληση οκτώ σπουδαίων αρχιτεκτόνων να σχεδιάσουν ισάριθμούς σταθμούς πρόσδεσης πλωτών λεωφορείων της παραθαλάσσιας συγκοινωνίας της πόλης.

Στην μελέτη του ο Toyo Ito εξαπολύει σημαντικές προτάσεις σχέσεων χώρου και χρόνου, εγκαθιστά, στη σκέψη του/της παρατηρητή/τριας, σειρές από ιδέες για πολλαπλές θέσεις σημασίας, θέσεις φανταστικών περιγραφών μικρο-τοπίων, χώρων χαράς, διάθεσης, γιορτών και ευχάριστων ολοήμερων διαμονών έως εκεί που οι πλουσιότατοι, οι πλουσιότατες, από εμπειρίες κάτοικοι της πόλης θα δυσκολεύονται να γυρίσουν στα σπίτια τους, στις γειτονιές τους. Εξαπολύει προτάσεις για την ευγενή και ιδιότροπη ρύθμιση του χώρου και του χρόνου των κατοίκων έως το βαθύ ανατολικό όριο της πόλης στις παρυφές του εκτεταμένου λόφου ΣεϊχΣού.

Εγκαθιστά δεκάδες πηγές έκλυσης απόλαυσης και χαράς, έξαρσης της σημασίας της φυσικής διαμονής σε ολόκληρο το μήκος της εκτεταμένης καμπυλοειδούς ροής διεγέρσεων τόσο στην χερσαία ζώνη όσο και στην υδάτινη επικράτεια. Ακόμη περισσότερο, ο ευφυής και αποτελεσματικός δημιουργός χώρου και χρόνου απόλαυσης, γιορτών, πρότεινε την βύθιση της λεωφόρου Αλεξάνδρου (παραλιακή, νέα παραλία) ώστε να συνδέσει το 75% της έκτασής της παραλιακής ζώνης με την ανατολική πλευρά του δρόμου, το μέτωπο των κτιρίων. Δεκάδες επεισόδια χωρικών διευθετήσεων, πλαγιές, κοιλάδες, δεξαμενές νερού, ρυάκια, ακτές, μονοπάτια, συστάδες δένδρων με βαθιές σκιές διαδέχονται την αχανή χερσαία έκταση συνεπειών ευτυχίας αλλά, ακόμη περισσότερο, προσθέτει ζωτικές εξαιρετικές προδιαγραφές για την κατασκευή βιολογικών μηχανών καθαρισμού του κόλπου (1997), νησιών, δηλαδή με αποικίες θαλασσινών οργανισμών, ώστε το αχανές οικοσύστημα ζωής κατά μήκος των ακτών να μπορεί να υποδεχτεί και να αντέξει τις χιλιάδες των πολιτών που θα διαλέξουν να (παρ)ακολουθούν τις φυσικές συνέπειες κάθε ημέρας (και νύχτας), το πλούσιο διάχυτο ηλιακό φως, τις προστατευτικές σκιές, την δροσιά του νερού, της ακτής, την αύρα, τις στοχαστικές απολαύσεις του δειλινού, το σεληνόφως στην επιφάνεια της θαλάσσης.

Αντιθέτως, η σύγχρονή πρόταση, τακτική και αποτέλεσμα της αδίστακτης εργολαβικής έκλυσης βίας επί της πόλης προσβάλλει ανυπερθέτως κάθε και όλες τις διαθέσεις των πολιτών εκθέτοντας την πομπώδη υλική θρασύτητά της. Στην ανοικτή διαθέσιμη έκταση, το χώρο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, ειδικό και γενικό αποθετήριο αυτοκινήτων, αντικειμένων, συσκευών και μηχανημάτων, εκτεταμένων κενών σημασίας και πλούτου γιγάντιων αποθηκών, προτείνεται η παραδειγματική και επικίνδυνη συνέχεια του νέο-φιλελεύθερου παραδείγματος κυκλώπειων κτισμάτων, δεικτών και αποτελεσμάτων της θηριώδους άγριας επέλασης του ιδεολογήματος της εργολαβικής εμπορικής ‘’ανάπτυξης’’, ‘’θέσεων εργασίας υπηρετών και δούλων’’. Πέντε γιγαντιαία κτίρια και τα ενδιάμεσα κενά τους, ότι περισσεύει, για τα απαραίτητα καλλωπιστικά δενδρύλλια υποστήριξης της συνοδού ιδέας των περιορισμένων χώρων φύτευσης. Ολόκληρη η τυπική παραδειγματική εμπορική σειρά λειτουργιών, το υπερπολυτελές ξενοδοχείο, το συνεδριακό κέντρο, η ενιαία συμπυκνωμένη σε ένα κτίριο αγορά, τα κτίρια γραφείων και εκθέσεων, μηχανές και μηχανισμοί επίδειξης της ιδέας του ‘’πολιτισμού’’ όπως προπαγανδίζεται και κατακλύζει την σκέψη, την συνείδηση, τα ασθενή κριτικά υπόβαθρα στοχασμού χιλιάδων ανενεργών πολιτών, καταλαμβάνουν το χώρο που χρειαζόμαστε, όλοι, ως υπόβαθρο, πεδίο, περιοχή, σημαντική αυλή και στάδιο μεριστής, συλλογικής, δημοκρατικής, αμέριστης εκδήλωσης των ανθρωπίνων διαθέσεων γαλήνης, αγάπης, φροντίδας της σχέσης με την φύση. Το σημαντικό και μόνο τμήμα του φυσικού διαδρόμου αερισμού και δροσισμού μιας εκτεταμένης αστικής ζώνης από τον βραδινό θαλασσινό άνεμο. Το απαραίτητο τμήμα ήπιας, φυσικής ανόδου και καθόδου της πλαγιάς που ξεκινάει από το περιαστικό δάσος και τερματίζεται στην ακτή. Το τελευταίο τμήμα μιας διευρυμένης έκτασης οικοπέδων, συνδεδεμένο -έτσι πρέπει να γίνει- με τις πρόσθετες όμορες εκτάσεις του στρατοπέδου, του πανεπιστημίου, των μουσείων, των διαμορφωμένων πάρκων κοντά στην ακτή, των παραλιακών γυμνών από δένδρα εκτάσεων. Δάσος, άλσος, κήπος, καλλιέργεια, πάρκο, αφού κάθε και όλες οι οδοί κυκλοφορίας θα βυθιστούν κάτω από το έδαφος.

Δύο προτάσεις με διαφορά τριάντα ετών αν και οι πρώτες ιδέες για αυτή την γενική, γενναία και ουσιώδη αστική ανάπλαση έχουν εκφραστεί πολύ παλαιότερα, μπορούν και ήδη επιτρέπουν την κριτική προσέγγιση, την μαθητεία, την διάγνωση των πολιτικών τρόπων και των ιδεολογικών μέσων που χρησιμοποιούνται ώστε να οριστεί, να περιοριστεί, να επιβληθεί ή να αναθεωρηθεί δραματικά η ιδέα μας για την αστική χαρούμενη, ειδυλλιακή αστική ζωή.

□