Diébédo Francis Kéré, Αρχιτεκτονική όπως θέλουμε να εκφράζεται η αρχιτεκτονική

Ο Diébédo Francis Kéré γεννήθηκε στη χώρα Burkina Faso (‘’χώρα των έντιμων ανθρώπων’’). Χώρα της δυτικής Αφρικής, χωρίς πρόσβαση στην θάλασσα. Χωρίς υπόβαθρο εκπαίδευσης, πολιτικής και κοινωνικής άνεσης, για τους πολίτες της. Χωρίς τεχνικό υπόβαθρο υποδομών για την παροχή νερού, ηλεκτρισμού, χωρίς, φυσικά, οποιαδήποτε δυνατότητα ορισμών και παραδειγμάτων αρχιτεκτονικής έκφρασης όπως θέλουμε και επιθυμούμε. Τιμήθηκε με το βραβείο Pritzker Architecture Price, βραβείο που αποδίδεται κάθε χρόνο σε εν ζωή αρχιτέκτονα με έργο που συνδυάζει την αισθητική-τεχνική δυνατότητα, το όραμα και την αφοσίωση επιφέροντας σημαντικά για την ανθρωπότητα αποτελέσματα στο κτισμένο περιβάλλον. Ο μεγαλύτερος γιός του αρχηγού ενός χωριού αλλά και ο πρώτος που εντέλει κατόρθωσε να παρακολουθήσει σχολείο μακριά, φυσικά, από το χωριό και την οικογένειά του. Εμπειρία καταλυτική καθώς, όπως θυμάται, έπρεπε να υποφέρει για ώρες μαζί με εκατό ακόμη παιδιά σε αίθουσες κατασκευασμένες από τσιμεντότουβλα, χωρίς δροσιά και επαρκές φως.

Όπως αναφέρει : ‘’μεγάλωσα σε μια κοινότητα όπου δεν υπήρχε παιδική χαρά αλλά, παρόλα αυτά η κοινότητα λειτουργούσε σαν οικογένεια. Ο χώρος ζωής, παιχνιδιού και προστασίας οριζόταν από τα όρια του χωριού. Οι ημέρες μας περνούσαν καθώς προσπαθούσαμε να εξασφαλίσουμε τροφή και νερό αλλά ταυτόχρονα να είμαστε μαζί, να συζητάμε μαζί, να κτίζουμε σπίτια μαζί. Εκεί όπου, σε κάποιο δωμάτιο, η γιαγιά μου διηγούταν ιστορίες σε ελάχιστο φως προτρέποντάς μας να μείνουμε μαζί, κοντά, ώστε να ενισχύσουμε την αίσθηση του χώρου ασφαλείας και ονείρων’’. Αυτή ήταν και η πρώτη αίσθηση για την αρχιτεκτονική ως δείγμα και αποτέλεσμα βίωσης/εμπειρίας χώρου και σχέσεων. Αρχιτεκτονική που, πολύ αργότερα, με την επιστροφή του στη χώρα και την περιοχή της νεότητάς του ρύθμισε με τη φράση :

η σωστή αρχιτεκτονική στην χώρα μου πρέπει να συνδυάζει τη ρύθμιση του φωτός με τον τρόπο που επιθυμούμε, όσο θέλουμε, από την πλευρά και στην γωνία που θέλουμε, πάνω στον πίνακα και στα θρανία και την άνεση, την δροσιά, που πρέπει επίσης να ρυθμίζουμε, εξουδετερώνοντας την θερμική ισχύ του ήλιου.

Το 1985 πήρε υποτροφία και ταξίδεψε στην πόλη Βερολίνο όπου εκπαιδεύτηκε τόσο στην κατασκευή επίπλων και στεγών όσο και στη γερμανική γλώσσα. Το 1995, τιμήθηκε με μια ακόμη υποτροφία στο Technische Universitat Berlin από όπου το 2004 πήρε το δίπλωμα Αρχιτέκτονα. Αμέσως προχώρησε σε μία πρωτοποριακή κίνηση ιδρύοντας ένα οργανισμό για την χρηματοδότηση σχολείου στην περιοχή-πόλη Gando με τον τίτλο ‘’School Building Blocks for Gando’’ υποστηρίζοντας δημόσια το δικαίωμα των παιδιών στην χώρα του για ένα σχολείο με όλες τις περιβαλλοντικά ασφαλείς ιδιότητες. Το πρώτο κτίριό του (Gando Primary School, Gando, Burkina Faso, 2001) χτίστηκε από τους και για τους ανθρώπους της περιοχής όπου μεγάλωσε. Οι συγχωριανοί του προσέφεραν την εμπειρία τους (μαστορική), την εργασία και τα υλικά από την περιοχή συμμετέχοντας στον σχεδιασμό και την κατασκευή του κτιρίου, δημιουργώντας ακριβώς, με τα χέρια τους, κάθε συστατικό του (αρχιτεκτονικά μέλη, αντικείμενα) οδηγούμενοι από τις ιδέες και τις προτάσεις του χρησιμοποιώντας υλικά του τόπου αλλά σύγχρονες τεχνικές-αισθητικές πρακτικές της μηχανικής.

Το σχολείο στο χωριό Gando τιμήθηκε με το βραβείο Aga Khan Award για την αρχιτεκτονική, το 2004. Η δημιουργία πολλών ακόμη σχολείων βασικής και ανώτερης εκπαίδευσης αλλά και κλινικών που ακολουθούσαν το τεχνικό, αισθητικό και πολιτικό συμμετοχικό παράδειγμά του στις χώρες Kenya, Mozambique και Uganda είχε σαν αποτέλεσμα μια εκθετική ανάπτυξη της κοινωνικής-πολιτικής ανάπτυξης των περιοχών. Υψηλός ρυθμός εκπαίδευσης νέων αλλά και εξαιρετικές συνθήκες ιατρικής φροντίδας, ανάδυση νέων εργασιακών ευκαιριών ως συνδέσμων μεταξύ της κατασκευαστικής παράδοσης και των σύγχρονων τακτικών τεχνικών για την οικονομία (οικολογία), τα υλικά και την κατασκευή, σταθεροποίησαν την κοινωνική-περιβαλλοντική προοπτική ολόκληρων κοινοτήτων.

Κάθε φορά που επιστρέφει στη χώρα του μεταφέρει και δωρίζει νέες ιδέες και τεχνική γνώση για την αναγνώριση και κατανόηση του πολιτικού-φυσικού περιβάλλοντος που οφείλουμε να ορίζουμε και να προστατεύουμε. Ολοκληρωμένες, δηλαδή, αισθητικές-φιλοσοφικές λύσεις. Οι πράξεις και η προσφορά του αρχιτέκτονα Diebedo Francis Kere στην ανθρωπότητα συνδέουν την ειδική πολιτισμική ευαισθησία ως μέρος της παγκόσμιας προσπάθειας απελευθέρωσης των ανθρώπων από την αναγκαιότητα, τις διαδικασίες συμμετοχής και αφοσίωσης σε ένα και πολλά έργα με την στοχαστική-πολιτική διασύνδεση του τοπικού με το παγκόσμιο.

Οι εργασίες του πλέον δεν περιορίζονται στις χώρες της Αφρικανικής ηπείρου αλλά ανατίθενται και παρουσιάζονται σε χώρες της Ευρώπης, του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Έχει τιμηθεί με πολλά ακόμη διεθνή βραβεία και είναι επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Harvard, Yale και στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της πόλης Βερολίνο.

□