8 Αυγούστου, 2024
34 ΛΕΠΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ / λίμνες / στην Αιτωλία και την Ακαρνανία

Ένα σύντομο οδοιπορικό από την εκδρομή της Οικοτοπίας στην Αιτωλία και την Ακαρνανία τον Μάρτιο του 2024.

α. Ενέργεια

Καθως διασχίζουμε την γεωγραφία της χώρας, κατευθυνόμενοι/ες δυτικά, σχολιάζουμε τα δείγματα του τεχνικού πολιτισμού που καθορίζουν την φύση του τοπίου. Την αλληλοδιαδοχή των τοπίων που εδώ, μπροστά μας, καλύπτονται από στρώσεις κυψελών συγκομιδής ενέργειας. Η μετάβαση προς την αρκετή ή πλήρη ενεργειακή τροφοδοσία της χώρας από αιολική, ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια με τέτοιο τρόπο που να απελευθερώσει κάθε μικρή και μεγάλη κοινότητα, τις μικρές και τις μεγάλες πόλεις της χώρας, από ένα ανόητο κόστος καλής συλλογικής ζωής, επιταχύνεται. Καταστρέφοντας όμως τοπία, καταστρέφοντας την βεβαιότητα για την δυνατότητα σωστού πολιτικού-κοινωνικού ελέγχου, περιορισμού του κόστους. Συνεχίζουμε προς την πόλη του Μεσολογγίου.
Θα φτάσουμε αργά το βράδυ.

β. Ιστορία

Θα περιηγηθούμε στις λίμνες Αμβρακία, Τριχωνίδα, Οζερός και Λυσιμάχεια. Την ευρύτερη περιοχή της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου. Προσέχοντας, σε κάθε σύντομη και μεγαλύτερη πορεία, σε κάθε στάση, σε κάθε θέση μέτρησης, τα όσα στοιχεία του περιβάλλοντός διεγείρουν, συναρπάσουν την σκέψη μας, μας αναγκάσουν να ρωτήσουμε, να συζητήσουμε, να σημειώσουμε σωστά ώστε αυτή η επίσκεψη, η επίσκεψή μας, να θεμελιώσει στη μνήμη τον θησαυρό των γεγονότων που όρισαν και ορίζουν σήμερα την Ιστορία. Όπου και εμείς, παρασυρόμενοι στην τρικυμία των ιδεών και των συμβάντων που καθορίζουν τις πολιτικές εγγραφές της, με τον τρόπο μας, μετέχουμε, ερευνούμε, βεβαιώνουμε την ύπαρξή μας. Επισκευτήκαμε το μνημείο, το μνήμα και τον τόπο της μνήμης της θριαμβευτικής και βασανιστικής ιστορίας της πόλης. Κόμβου εμπορίου και πλούτου. Της πόλης που στάθηκε και αντιστάθηκε στο πεπρωμένο της έως την τελευταία στιγμή της. Μάθαμε, βεβαιωθήκαμε για την πολιτική στρατηγική της πολιορκίας, για τους σημαντικούς φιλέλληνες από ολόκληρο τον πλανήτη που υπερασπίστηκαν τον τόπο (τους), τον κορυφαίο μηχανικό οχυρώσεων που συγκράτησε σωστά τον μεγάλο στρατό των πολιορκητών, την προδοσία, την έξοδο, τις εγγραφές, την βία των τοπικών πολιτικών σχέσεων.
Μάθαμε. Είμαστε καλά.

γ. Ποητική

Για μια στιγμή κινδυνέψαμε. Να παγιδευτούμε στις υποχρεώσεις και τις συμβάσεις της τυπικής ανάγνωσης της Ιστορίας. Αμέσως μετά, απελευθερωθήκαμε από τους φτωχούς τρόπους και ακολουθήσαμε τον έξαλο χορό της ποιητικής ανάγνωσης της στιγμής, φτιάξαμε μια άλλη, εναλλακτική τακτική ανάγνωσης της απαραίτητης σχέσης με τον χώρο και τον χρόνο. Έξω από τον περιφραγμένο κήπο της μνήμης ακτινοβολεί την σημασία της η φράση : ΚΑΜΜΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ. Μέσα στο χώρο των μνημάτων νοήματος και σημασίας νομίζουμε, νομίζουμε, πως η μνήμη των νεκρών, βυθισμένων στην λήθη ηρώων, έχει απελευθερωθεί και εξαπλώνεται προς τον ουρανό με την μορφή των υπέρ-υψηλών ευθυτενών δένδρων που ξετινάχτηκαν χρόνια πριν, από το έδαφος, από τη σύσταση των λειψάνων τους. Το δένδρο με το κείμενο των οπλαρχηγών και των ηρώων φιλελήνων, το δένδρο με την ιστορία του κορυφαίου μηχανικού και διοικητή του εδάφους άμυνας. Το δένδρο των σπουδαίων συλλογικών αποφάσεων άμυνας, το δένδρο της απόφασης της εξόδου, το δένδρο της θυσίας, το δένδρο της επιβίωσης….
Τα δένδρα στον κήπο της μνήμης, στην πόλη του Μεσολογγίου, φύτρωσαν και φυτρώνουν ακόμη από την δύναμη της μνήμης που λιμνάζει στο υπέδαφος.

δ. Οινιάδες

Σε μία από τις στροφές του Αχελώου ποταμού, στην βόρεια όχθη, σταθμεύσαμε. Ανεβήκαμε στον λόφο για να επισκεφτούμε το θέατρο της πόλης Οινιάδες. Την δεύτερη σημαντική πόλη των Ακαρνάνων. Πόλη με ισχυρή δύναμη, οικονομία και εμπόριο, στις εκβολές του ποταμού. Με στρατηγική θέση ώστε να ελέγχει την είσοδο στον Πατραϊκό κόλπο αλλά και την συγκοινωνία προς τα νησιά Λευκάδα, Ιθάκη και Κεφαλονιά. Η επίσκεψή στα ερείπια του συγκροτήματος των νεωσοίκων προκάλεσε, εκτίναξε τον ενθουσιασμό μας. Εκεί, πατήσαμε πάνω στις κυκλώπειες λίθινες βάσεις του οικοδομήματος επειδή, φυσικά, δεν πιστέψαμε, στον λίγο χρόνο αυτής της ανώφελης σκέψης, πως ένα τέτοιο, υψηλής τεχνικής δεινότητας οικοδόμημα δημιουργήθηκε και όρισε, συγκράτησε σωστά την δύναμη της πόλης. Η ανατολική πλευρά του είναι εξ’ολοκλήρου σμιλευμένη στον βράχο όπως και το δάπεδο όπου σύρονταν τα πλοία για συντήρηση και προστασία από τον καιρό κάτω από τις βαριές στέρεες στέγες. Σειρές από αράβδωτους κίονες εδράζονταν πάνω στις ισχυρότατες λίθινες βάσεις καθώς το κορυφαίο αυτό έργο μηχανικής αισθητικής διαιρούνταν σε έξη επιμήκεις αίθουσες με λαξευτά σκαφοειδή δάπεδα.
Αυτό το κορυφαίο έργο τέχνης κείτεται, προσφέρεται στο βλέμμα και τον στοχασμό των επισκεπτών του καθώς η παράδοξη θέση του στο χώρο δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί αμέσως. Οι εκτεταμένες προσχώσεις του ποταμού είχαν σαν αποτέλεσμα την μετακίνηση της ακτής πολύ μακριά. Τι τύχη, να πλουτίσουμε με αυτή την εμπειρία ώστε να περάσουμε τις ώρες του δειλινού σε ώριμο στοχασμό. Στη σιωπή. Προσπαθώντας να κατασκευάσουμε στην μνήμη εικόνες, θραύσματα εικόνων από εκείνη την εποχή των ηρώων ανθρώπων…

ε. Μεσολόγγι – Τουρλίδα / Μηχανική

Διασχίσαμε την πόλη μετά από την συνάντησή μας με τα αποκαλυπτικά αποσπάσματα της ιστορίας της, τους τρόπους και την κορυφαία τεχνική δεινότητα των υπερασπιστών της που δεν απέτρεψαν την πολιορκία και την καταστροφή της. Μετά την σημαντική αφήγηση και την μαθητεία στις πολιτικές λεπτομέρειες για την στιγμή της επιστροφής των διασωθέντων, για την στιγμή των πολιτικών, τεχνικών, αποφάσεων που βαθμιαία, στην πορεία του χρόνου, συνετέλεσαν στην διαμόρφωση της νέας πολιτικής οικολογίας της περιοχής, περπατήσαμε στον χώρο της. Η αβαθής υδάτινη επικράτεια αναμορφώθηκε και έτσι η πόλη άρχισε και πάλι να διασχίζει ειρηνικά τον χρόνο. Στην νότια άκρη, καθώς ο ήλιος λούζει το τοπίο και η θερμότητα ενισχύει τις διαθέσεις μας, κοιτάζουμε προς το βάθος του ορίζοντα.
Η απαιτητική επιχωμάτωση ένωσε την ενδοχώρα με το νησί Τουρλίδα, το 1885. Αυτή η ευθύγραμμη λωρίδα εδάφους, ο δρόμος προς το νησί, είναι ταυτόχρονα και δρόμος νοήματος, δρόμος εύφορου δεσμού με την οικονομία, την οικολογία του τόπου. Ο κόπος των ανθρώπων ξεπέρασε κάθε προηγούμενη τακτική προσπάθεια. Η πόλη, οι κοινότητες, οι καλλιέργειες στην ενδοχώρα, η αλιεία, η εκτεταμένη συγκομιδή και το εμπόριο αλατιού, συμβάλλουν καθοριστικά στην εδραίωση του επιμελημένου οικοσυστήματος όπου αφήσαμε τους χαιρετισμούς μας.

ζ. Βαλανιδιές

Αυτό το απόγευμα, κάθε απόγευμα, τα απογεύματα που πέρασαν πριν αιώνες, οι δυνατοί άνθρωποι της Αιτωλίας και οι άνθρωποι της Ακαρνανίας στέκονταν για λίγο ή περισσότερο για να ασφαλίσουν τα σημασία του τόπου τους. Να βεβαιωθούν για το νόημα των πράξεών τους, να βεβαιώσουν τους συντρόφους τους, τους άγουρους έφηβους, τις περίεργες νεότατες κοπέλες, τις έμπειρες και ικανές γυναίκες, για την δύναμη των λέξεων που χρησίμευαν, σημάδευαν σωστά στον νου, την έκταση και την ποικιλία της γεωγραφίας, την ευφορία του εδάφους, την αφθονία των λιμνών, την ισχύ του τροφοδότη ποταμού, την ασφάλεια των ακτών και των κόλπων, την ακρίβεια των τεχνικών κατασκευών, των πλοίων, των στεγάσεων, των βαθμίδων των θεάτρων, των χώρων συγκέντρωσης που προστάτευαν την κίνησή τους στον περιορισμένο χρόνο ζωής. Οι βαλανιδιές στην πλαγιά όπου ανηφορίζουμε ίσως δεν υπήρχαν τότε. Αν και ξέρουμε πως αυτά τα ισχυρότατα δένδρα γεφυρώνουν εύκολα τον χρόνο πολλών αιώνων. Αντέχουν στον χρόνο και, όσο αντέχουν, αντέχουν και οι γιορτές των γενεών που αναπαύονται και γιορτάζουν στην βαθιά σκιά τους, που ξεκουράζονται, σχολιάζουν τα σήματα πάνω στον σκληρό κορμό τους, τα σημάδια της ζωηρής έφηβης που άφησε, έτσι, ένα ίχνος ζωής και χάθηκε. Φθινόπωρο, ανεβαίνουμε στον απότομο ψηλό λόφο. Οι Βαλανιδιές περιμένουν την άνοιξη. Ωστόσο, καθώς ο άνεμος κυλάει προς την θάλασσα, διαπερνά τα σκισίματα, τα τραύματα του χειμώνα. Δημιουργώντας λεπτές γραμμές ήχων. Σαν ψίθυρους.

η. Λίμνες

Εδώ όπου απλώσαμε το ενδιαφέρον μας, περιηγούμενοι για ώρες, βρισκόταν μια γιγαντιαία λίμνη. Δύο εκατομμύρια χρόνια πριν. Βαθιά, απέραντη λίμνη, που από τις ακτές της, από κάθε σημείο, έμοιαζε με θάλασσα. Τα ποτάμια, τότε, γέμιζαν την φυσική λεκάνη αλλά, ταυτόχρονα, μετέφεραν και εναπέθεταν κολοσσιαίες ποσότητες εδάφους ώστε, στο μέλλον, στο σήμερά μας, να διαμορφωθεί ένα νέο σύστημα σχέσεων νερού, βλάστησης, δασών, ένα ισχυρό άθραυστο σύστημα ζωής. Οι λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία, η Αμβρακία και η λίμνη Οζερό ορίζουν και συντηρούν ένα πλήρες οικοσύστημα που μπορεί και θεραπεύει κάθε διάθεση, να υποστηρίζει κάθε σκοπό, να δωρίζει περισσότερα από όσα η εργασία των ανθρώπων μπορεί να επιτύχει. Ο ποταμός Αχελώος, μυθική μορφή και φυσικό φαινόμενο, γλύπτης και εργάτης του εδάφους, τυλίχτηκε, έστριψε, έσπρωξε, διέρρηξε λόφους και βουνά, ξεχύθηκε προς την θάλασσα. Πλημμύρισε, πλημμύριζε τακτικά τα εδάφη ώστε τα έλη, τα στρώματα εδάφους, τα δάση, τα δένδρα, οι αμέτρητες ποσότητες οργανικού υλικού, να ετοιμάσουν την ανεξάντλητη ευφορία των ημερών μας. Ψηλά, από τις πλαγιές των λόφων και των βουνών, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα, εποπτεύουμε τις λίμνες. Φανταζόμαστε την τρισμέγιστη λίμνη, τρέχουμε, με τον τρόπο μας, στον χρόνο, βλέπουμε, με τον τρόπο μας, την ανόρθωση και την βύθιση, την γέννηση και την εξαφάνιση των αλλεπάλληλων τοπίων, κατανοούμε την συναρπαστική μηδαμινότητά μας, σε χώρο και χρόνο.
Χαιρετούμε, αποχαιρετούμε τις στιγμές μας.

θ. Λιμνοθάλασσα

Στην δυτική πλευρά της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού, του θαυμαστού οικισμού που πατάει στην παράδοξη εξοχή του εδάφους, στο κέντρο του μακρόστενου όρμου, σταματήσαμε. Κοιτάξαμε, έως το υψηλότατο φυσικό φράγμα, το όρος Αράκυνθος. Διαβάσαμε τις βαθιές σκουρόχρωμες αποχρώσεις στις πλαγιές, τα κοιλώματα, τα βαθιά αυλάκια που έσκαψαν οι χείμαρροι μετά από αιώνες δυνατών βροχών και ανέμων, έως την επιφάνεια των υδάτων. Το πυκνό και βαθύ στρώμα των θάμνων και των δένδρων που δεν αφήνουν εκτεθειμένο το έδαφος στον ήλιο.
Δύο μεγάλα πτηνά, μακριά, έξυσαν την επιφάνεια του νερού. Υψώθηκαν, γύρισαν προς τις σκοτεινές πλαγιές και μετά κατευθύνθηκαν νότια. Η αντανάκλαση του ισχυρού βουνού στα νερά, η συνέχειά του κάτω από την επιφάνεια τρομάζει, συναρπάζει την σκέψη. Χρειαζόμαστε πολλούς παρατηρητές, πολλές αφοσιωμένες παρατηρήτριες, μας είπαν…
Χρειαζόμαστε γενναίους νέους ανθρώπους που μπορούν να αφήσουν για λίγο, για περισσότερο, τα τυπικά των εκφράσεών τους, όπως τα ξέρουμε. Να παραδώσουν τα ονόματά τους, να παραδώσουν τις συνήθειές τους σε ένα αποθετήριο θεσμών και τελετών ζωής. Να παραδοθούν για λίγο, για περισσότερο, στις υποχρεώσεις της υπεράσπισης του τοπίου, των τοπίων, που εδώ, εκεί, μακρύτερα, γύρω μας, σφύζουν από ζωή. Να απολύσουν τις συνήθειές τους καθώς αναγνωρίζουν και ονομάζουν, με τον τρόπο τους, τη σύσταση και τις διαμορφώσεις των βάλτων, των λασπότοπων, των ακτών, των υδρόφιλων δασών, των αμμοθινών, των παρόχθιων λόφων.
Καθώς βαπτίζονται, όταν θα βαπτιστούν, στα ουσιαστικά της γεωγραφίας.




Στυλίδης Ιορδάνης

Ο Ιορδάνης Στυλίδης γεννήθηκε στην πόλη Έδεσσα του νομού Πέλλας, το 1959. Απόφοιτος της σχολής Αρχιτεκτόνων του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, είναι Αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Κατέχει, επίσης, το δίπλωμα Οικονομικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ασχολείται με την θεωρία και την συγγραφή θεμάτων οικολογίας, απο-ανάπτυξης, οικονομίας των μέσων στην αρχιτεκτονική, τεχνολογίας και ιστορίας της τεχνικής.

Έχει συγγράψει δέκα βιβλία και ισάριθμα δοκίμια στην σειρά κριτική/ που αναπτύσσει-δημοσιεύει στο ψηφιακό συνεχές. Ολόκληρο το συγγραφικό του έργο βρίσκεται δημοσιευμένο στις ψηφιακές αποθήκες ISSUU και SCRIBD. Διευθυνει τα ετήσια εργαστήρια σχεδιασμού DDW (Documentation and Design Workshops) σε κρίσιμες περιοχές της περιφέρειας της χώρας (μεταλλεία, οικοσυστήματα, κοινότητες) από όπου έχει δημοσιεύσει τεύχη αναφοράς και αποτίμησης των εργασιών.

Αφήστε μια απάντηση

Your email address will not be published.

Προηγούμενη ιστορία

Γιατί εκεί ; Γιατί έτσι…!

Επόμενη ιστορία

Το όνομα μου είναι Νούλη (Jag Heter Noli)

Latest from Blog

ΔΕΘ: να φύγει! να πάει αλλού!

Ένα φωτορεπορτάζ στην αυθαίρετη κατάληψη της ΔΕΘ που έχει μετατρέψει το κέντρο της πόλης σε αποθήκη, παραγκούπολη και δωρεάν πάρκινγκ ημετέρων.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: “Ξενικά δένδρα και θάμνοι στην Ελλάδα”, Οι γνωστοί – άγνωστοι σύντροφοί μας στις πόλεις και στα χωριά

Τα συναντάμε σε πάρκα και κήπους, δενδροστοιχίες αλλά και αναδασώσεις, σε όλη την Ελλάδα. Είναι τα ξενικά ή εξωτικά (μη ιθαγενή) δέντρα και θάμνοι και ένα νέο ηλεκτρονικό βιβλίο μας παρουσιάζει τα

Παιδαριώδεις αλχημείες για την αδειοδότηση επικίνδυνου και καταστροφικού έργου στον υγρότοπο Τσαΐρια Περαίας

Παραθέτουμε την παρέμβαση της Οικοτοπίας στη δημόσια διαβούλευση που έληξε χτες, 4 Μαΐου 2023, επί της ΣΜΠΕ (έκδοση 2η) και της Τεχνικής έκθεσης καταγραφής των οικολογικών χαρακτηριστικών και των περιβαλλοντικών δεικτών για

Οι συστάσεις των Ονείρων μας

Με αφορμή την γενική δημόσια συζήτηση για την πόλη επεξεργαστήκαμε ένα σύστημα προτάσεων για την πόλη της Θεσσαλονίκης που ρημάζεται πολιτικά και λειτουργικά ήδη από το μέσο του 20ου αιώνα και περιορίζεται

Ανακτώντας τους δρόμους: Τεχνικές και συνέπειες των αστικών ρυθμίσεων

Η βίαιη θεαματική επιβολή της τεχνικής-αισθητικής συνθήκης και των συνοδών ιδεών για την υιοθέτηση και την ανεξέλεγκτη χρήση οχημάτων (μηχανών) από την αρχή του 20ου αιώνα έως σήμερα μπορεί να τερματιστεί σύντομα.

Μητροπολιτικές Περιοχές σε αναζήτηση λειτουργικών μοντέλων για το χώρο και την αυτοδιοίκηση

"Υγιείς πόλεις". Αυτό είναι ένα από τα πλέον σύγχρονα μηνύματα των Ευρωπαίων πράσινων. Πόλεις δηλαδή που καταπολεμούν την απορρύθμιση, το δυσνόητο και μη λειτουργικό αποτέλεσμα, επιδιώκοντας το "συντονισμό", την εξοικείωση του ανθρωπο-χώρου

Γιάννης Τσαρούχης: Η νεύρωσις του Πρασίνου

Μας συγχωρείτε γι΄ αυτές τις ακατάστατες πρασινάδες, αλλά δεν έχει τελειώσει ακόμη η μελέτη της αφαιρέσεώς των, οπότε θα μεταφερθούν μακράν των ζωνών εμφανίσεως, σε ειδικές κρυφές περιοχές που θα ονομάζονται "πνεύμωνες",

Αντρέ Γκορζ, Λέγοντας αντίο

Είπε «Αντίο στο Προλεταριάτο», μέσα από τις γραμμές ενός έργου που διακατεχόταν από αισιοδοξία όσον αφορά το μέλλον της αυτόνομης και ποιοτικής εργασίας. Όμως στα 84 του χρόνια ο στοχαστής Αντρέ Γκορζ

Don't Miss

Κορυτσά – Οχρίδα – Πρέσπα, από τον Μεσαίωνα, ολοταχώς στο μέλλον!

Εκδρομή της Οικοτοπίας Παρασκευή 21 ως και Δευτέρα 24 Ιούνιου