Στυλίδης Ιορδάνης
Έχει περάσει πλέον ένας μήνας από την εβδομάδα που κατεδαφίστηκε ένα από τα τρία κτίρια του συγκροτήματος του εργοστασίου ΑΛΥΣΙΔΑ, σημαντικότατης βιομηχανίας της πόλης που στην ακμή της απασχολούσε εκατοντάδες ανθρώπους διαμορφώνοντας, υποστηρίζοντας, την ζωή και τις οικογένειές τους. Υποστηρίζοντας την αναπτυσσόμενη και ήδη διαμορφωμένη συνοικία όσο και άλλες πολλές συνοικίες (με δεκάδες εργοστάσια και βιοτεχνίες) στο πολεοδομικό συγκρότημα που συναπαρτίζεται από τους δήμους του σε ολοκλήρωμα ειρηνικής και συλλογικής ζωής. Τόσο το εργοστάσιο ΑΛΥΣΙΔΑ όσο και άλλα μικρά εργοστάσια (σε έκταση και όγκο) της περιοχής παρέμειναν για δεκαετίες ανενεργά, εγκαταλελειμμένα, εξαιτίας της νομικά ανόητης υποστήριξης της ιδιοκτησίας τους, των θεσμικών, δηλαδή, διατάξεων που επέτρεπαν και επιτρέπουν ακόμη την διατήρησή τους στον χρόνο χωρίς καμία δυνατότητα να αποδοθούν με τις αντίστοιχες αποζημιώσεις στις κοινότητες (γειτονιές, συνοικίες, δήμους) για να δημιουργηούν μονάδες εκπαίδευσης, υγείας, πολιτικών και στοχαστικών εκδηλώσεων (πολιτισμού) και αθλητισμού.
Στην περιοχή υπήρξαν και άλλα μικρά και μεγάλα κτίρια που στέγαζαν βιοτεχνίες και εργοστάσια. Μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε το εδαφικό ίχνος τους στα κενά που υπάρχουν ακόμη και παραμένουν ανενεργά. Όπως το κτίριο επί της οδού Δανιόλου Αντωνίου (Νάτσινα, Μαρτίου) όπου στεγάζεται, σε τμήμα του, το ΤΟ.Μ.Υ. (Τοπική Μονάδα Υγείας) και περιέχεται ένας ευρύχωρος αφρόντιστος κήπος με μεγάλα δένδρα. Όπως τα ισόγεια κτίρια βιοτεχνιών μεταξύ των οδών Αλεξάνδρου Σταύρου, Αντωνίου Δανιόλου, Αλκμήνης όπου τώρα υπάρχουν πολυώροφες οικοδομές διαμερισμάτων αλλά και ευρύχωρες εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για στάθμευση αυτοκινήτων. Όπως το οικόπεδο μεταξύ των οδών Κορίνθου, Αλεξάνδρου Σταύρου, Αλκμήνης και Αντωνίου Δανιόλου που ήδη βρίσκεται ανενεργό (χωρίς μια ουσιαστική πολιτική απάντηση για αναβάθμιση της περιοχής) για είκοσι χρόνια. Όπως τα μικρά τμήματα εδάφους (τρίγωνα) τόσο στον κόμβο κυκλοφορίας Παπαναστασίου-Μπότσαρη, Καρακάση-Καραμανλή και Μπότσαρη-Κανάρη όσο και στο υπόλοιπο του οικοπέδου με τα μικρότερα κτίσματα.
Χρειάζεται να προχωρήσουμε, να εργαστούμε συλλογικά, ώστε το σύστημα αυτό των μεγάλων και μικρότερων κενών χώρων μαζί με τις νέες πεζοδρομήσεις και τις ευφυείς φυτεύσεις, να μεταμορφώσει την περιοχή σε κορυφαία αστική ενότητα γαλήνιας, ειρηνικής, εύφορης ζωής. Σχέσεων και δράσεων πολιτικής υπεράσπισης του κοινού και δικού μας χώρου και χρόνου. Αυτή η πολιτική κίνηση χρειάζεται να υπερασπισθεί από το σύνολο ή την πλειοψηφία των κατοίκων μόνο με ένα τρόπο. Την υιοθέτηση σχεδίου ολοκληρωμένης κριτικής για την συνοικία, ολοκληρωμένης κριτικής για τα ιδιωτικά οχήματα, την ‘’κατάρα των πόλεων’’, το ολοκληρωμένο πλήρες σχέδιο οικολογικής, περιβαλλοντικής και πολιτικής αναμόρφωσης της περιοχής σε βάθος ικανού για τις ανάλογες πράξεις-επεμβάσεις χρόνου.
Το σχέδιο, κάθε σχέδιο περιβαλλοντικής και πολιτικής αναμόρφωσης περιοχής περιορισμένου ή εκτεταμένου αστικού εμβαδού, είναι φορέας και υπόβαθρο εφαρμογής ισχυρών νέων ιδεών, πολλών επιτυχημένων διαμορφώσεων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί σε διαφορετικούς τόπους, πόλεις στην Ευρώπη και την Ασία, την βόρεια Αμερική. Ιδεών και εφαρμογών που ήδη επιτηρούνται και κρίνονται από ομάδες επιστημόνων μηχανικών και σχεδιαστών τοπίου ώστε κάθε νέα ειδική και γενική διαπίστωση κάθε σειρά μετρήσεων και καταγραφών της ζωής εκεί, στην επικράτειά τους, να αποτελέσει οδηγό κατεύθυνση διεκδίκησης και εδραίωσης μιας ακόμη αστικής συνθήκης ευτυχισμένης συλλογικής ζωής.
Στο περιοδικό ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ, στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του (ISSUU), υπάρχει ήδη ένα τεύχος με θέμα τα αστικά πάρκα, τους κήπους, τις αστικές καλλιέργειες. Επιπροσθέτως, στα ψηφιακά αποθετήρια της Αρχιτεκτονικής σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αλλά και στο ανοικτό ψηφιακό αρχείο ποικίλων ερευνητικών προτάσεων σε προπτυχιακό, μεταπτυχιακό επίπεδο (WWW), υπάρχουν δεκάδες προτάσεις έρευνας και ακριβούς απεικόνισης τόσο ενάντια στην σύγχρονη προσπάθεια οικοδόμησης τεσσάρων έως πέντε θηριωδών κατασκευών στο οικόπεδο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ώστε, αντιθέτως, η περιοχή να μετασχηματιστεί σε μητροπολιτικό πάρκο, σύστημα μικρο-τοπίων και τόπο συλλογικής ζωής στην ύπαιθρο) όσο και υπέρ των δυνατών επεμβάσεων στις μεγάλες εκτάσεις των εγκαταλελειμμένων στρατοπέδων που συναπαρτίζουν το ‘’δυτικό τόξο’’ που πρέπει να διαμορφωθούν σε αστικούς κήπους, βιομηχανίες καθέτων καλλιεργειών, βιοτεχνίες επεξεργασίας και καλλιέργειας λαχανικών, του μητροπολιτικού συγκροτήματος. Με τον ίδιο τρόπο και για τους ίδιους σημαντικούς λόγους εξελίσσεται η συζήτηση τόσο για την μεγάλη παραθαλάσσια έκταση του ‘’στρατοπέδου ΚΟΔΡΑ’’ στον δήμο Καλαμαριάς όσο και την ακτή στην περιοχή ‘’Αρετσού’’ του ίδιου δήμου αλλά και στο οικόπεδο ‘’ακτή Doville’’.
Η πολιτική απόπειρα της διεκδίκησης μιας άλλης εξαιρετικής προσέγγισης στο τοπικό πεδίο αστικών διεκδικήσεων χώρου (και χρόνου), την γειτονιά στην περιοχή ΑΛΥΣΙΔΑ, πρέπει να συνδυαστεί, να ενωθεί σωστά, με τις διεκδικήσεις ομάδων πολιτών που ενεργοποιούνται ή βρίσκονται σε ετοιμότητα για αρκετά ακόμη αστικά ζητήματα αντίστασης σε ολόκληρο το πολεοδομικό συγκρότημα. Ομάδων που έχουν ήδη διαμορφώσει ισχυρά επιχειρήματα, κοινές κατευθύνσεις κοινωνικού νοήματος και φιλοσοφικής σημασίας, για την συλλογική πλεκτή αστική ζωή που πρέπει και οπωσδήποτε θα εξελιχθεί στην διεύθυνση μιας ενιαίας μεριστής αισθητικής κοινοτήτων που αποτελούν, θα αποτελέσουν, δεσμό βιώσιμων συμπεριληπτικών εκφράσεων χώρου και χρόνου στο εσαεί τους. Μία ακόμη προσπάθεια ανάμεσα σε πολλές έξοχες προσπάθειες μεταμόρφωσης της πόλης σε τόπο πέρα και μετά από τις συμβάσεις μιας ρημαγμένης περιουσίας ζωής που υπέταξε τους ανθρώπους σε άτακτες, κακοποιητικές, αδύνατες υπάρξεις.
Επιστρέφοντας την σκέψη στην περιοχή ΑΛΥΣΙΔΑ, χρειάζεται να διευρυνθεί η διεκδίκηση ενσωματώνοντας κριτικά πολλαπλά μικρά και μεγάλα εμβαδά, εξουδετερώνοντας υπάρχουσες υπηρεσίες συμφόρησης της περιοχής (συνεργεία αυτοκινήτων) -η περιοχή είναι πολεοδομικά σχεδιασμένη για κατοικίες- ώστε να σχηματιστεί το ψηφιδωτό των απαραίτητων επεμβάσεων βαθμιαίας αναβάθμισης της περιοχής σε σύστημα διασυνδεδεμένων μικρο-τοπίων απόδειξης συλλογικής ευφυούς γειτονίας.
Μετά το οικόπεδο ΑΛΥΣΙΔΑ, πρέπει να κοιτάξουμε κριτικά και να διεκδικήσουμε την δενδροφύτευση της οδού Παπαναστασίου (από την διακλάδωση με την οδό Κανάρη έως την διασταύρωση με την οδό Μαρτίου αλλά και μετά το πάρκο Χαριλάου), την πεζοδρόμηση της οδού Καρακάση και την ισχυρή φύτευση δένδρων (από την Καραμανλή έως τον κόμβο Παπαναστασίου), τα τεμάχια κενού, χωρίς ταυτότητα, χώρου επί της οδού Αλεξάνδρου Σταύρου (δενδροφύτευση), την κατασκευή υπόγειου χώρου στάθμευσης-αποθήκευσης ιδιωτικών οχημάτων των κατοίκων της περιοχής, στο οικόπεδο Δανιόλου-Σταύρου-Αλκμήνης-Κορίνθου με υπέργειο κήπο ώστε να αποσυμφορηθεί το δίκτυο των γειτονικών δρόμων, την απομάκρυνση όλων των συνεργείων επισκευών αυτοκινήτων, την πεζοδρόμηση και δενδροφύτευση της οδού Κορίνθου, την στατική ανακαίνιση των υπολοίπων κτιρίων του οικοπέδου ΑΛΥΣΙΔΑ και την χρήση τους για μονάδα πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ένα μικρό νοσοκομείο, δηλαδή, ή την καθαίρεσή τους και την κατασκευή κήπου-πάρκου.
Μια επιπρόσθετη πρόταση αστικής ανάπλασης είναι και η ενεργοποίηση των ανενεργών κενών στα οικοδομικά τετράγωνα της περιοχής με ευφυείς συνδεσμολογίες ώστε να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή αστικών διαδρόμων οδοιπορίας-πεζοπορίας.
Ολοκληρώνοντας αυτή την πρώτη προσέγγιση για την εναλλακτική εξαιρετική αναβάθμιση της περιοχής πρέπει να τονιστεί πως η πολιτική διεκδίκηση, κάθε αστική πολιτική διεκδίκηση, χρειάζεται να αναβαθμίζεται, να στηρίζεται στην απευθείας άμεση σύνδεση του μερικού με το γενικό. Κάθε νέα ομάδα που γεννιέται με σκοπό και μαχητική ικανότητα διεκδίκησης διαφορετικών σχεδιαστικών υποθέσεων στην γειτονιά, κάθε γειτονιά, στην συνοικία, κάθε συνοικία, στην πόλη, κάθε πόλη, στην ύπαιθρο, στην περιφέρεια, σε μεγαλύτερες ενότητες χώρου, πρέπει να ορίζει ακριβώς την ταυτότητά της και να συνδέεται αμέσως με κάθε και όλες τις ομάδες που διεκδικούν την απελευθέρωση της ζωής από τις καταστρεπτικές τακτικές και συμβάσεις συμφερόντων που λυμαίνονται την τοπική και υπερ-τοπική φυσική οικονομία, την περιορισμένη και πλανητική οικολογία. Το εγγύς και ευρύτερο σύστημα σχέσεων όπου συνυπάρχουμε φτωχοί ενδιαφέροντος και χαράς.
Μόνον έτσι.
□
